ESM: nee zeggen schept verplichtingen

ESM Nee? Ok, maar wat dan wel?

Sinds Geert Wilders besloot het ESM-dossier aan te grijpen om het thema Europa hoger op de verkiezingsagenda te duwen, woedt er op blogs als deze en op twitter een gepassioneerde discussie. Vooral de tegenstanders vliegen er daarbij nog wel eens met gestrekt been in. Ze eisen op luide toon dat het verdrag zonder verder omhaal naar de papierversnipperaar wordt verwezen. Prima zaak natuurlijk, zo'n gepassioneerd publiek debat. Maar wie (net als ondergetekende) het ESM wil blokkeren, moet zich wel rekenschap geven van het feit dat dit fonds een antwoord vormt op een enorme systeemcrisis binnen de eurozone die niet uit zichzelf gaat verdwijnen.

Wilders heeft inmiddels zijn kaarten op tafel gelegd: hij wil ons land liefst vandaag nog uit de euro, ja zelfs uit de EU halen. Goedkoop gaat dat allemaal bepaald niet worden; de kosten zou de 50 miljard euro kunnen overschrijden, en dat zijn dan nog de kosten van herinvoering van de gulden alleen. Tegenover die extra kosten zouden volgens hem echter besparingen staan van enkele tientallen miljarden aan niet-betaalde overdrachtsbetalingen aan het ESM. Op die manier hoopt hij de Euro-exit op termijn min of meer terug te verdienen.

Het probleem met die rekensom is echter dat het ESM bedoeld is als vinger in de dijk om een veel grotere kostenpost te voorkomen. Wat we menen te besparen, zouden we als het fout gaat alsnog moeten betalen - met rente zelfs. Als de PIIGS-landen namelijk daadwerkelijk failliet gaan, zouden de economische gevolgen ook voor ons land aanzienlijk zijn. Door onze pensioenfondsen, banken en bedrijfsleven geinvesteerd kapitaal wordt afgeschreven, export valt weg, economische migratie vanuit Zuid-Europa gaat voor langere tijd een netto-kostenpost voor ons vormen. Na de eerste schok in de vorm van een diepe recessie (schattingen lopen uiteen, maar een krimp van 3-5% ligt voor de hand, minstens zo erg als tijdens de kredietcrisis van 2008 dus) volgt een lange periode van sterk vertraagde groei en periodieke terugval in recessie - geen herhaling van de Grote Depressie van de jaren dertig van de vorige eeuw dus, maar van de Lange Depressie van het laatste kwart van de negentiende eeuw. Het is bepaald geen wenkend perspectief.

Het ESM vormt op zich geen antwoord op het probleem van het moment. Van alle mogelijke antwoorden op de crisis - van geleidelijker doorvoeren van pijnlijke hervormingen via geld bijdrukken tot euro-exit door noord of zuid of een Matheo-solution achtige oplossing - is het verreweg de minst effectieve. Als middel om de rust op de kapitaalmarkten te herstellen is het ook weinig nuttig. Die maken zich namelijk veel meer druk om de bankencrisis. Maar nu nee stemmen gaat wel betekenen dat we de verplichting hebben om zelf een alternatief aan te dragen om bovengeschetste permarecessie te voorkomen. Zonder dat alternatief zou Nee zeggen het effect hebben van een lont in een kruitvat - mooi vuurwerk van een afstandje, maar niet echt prettig als je er zelf middenin zit. Dus mijn vraag aan mijn mede-neezeggers: welke optie gaan we voor om die explosie te voorkomen? Neuro? Matheo? Graag concensus voor het eind van de dag, want morgenavond debatteert de Kamer er al over.