Het ESM: Bazooka
of booby-trap
Het Europees
Stabilisatie Mechanisme werd aangekondigd als de firewall tegen financiële
aanvallen op een lidstaat, de grote bazooka die speculanten zou afschrikken.
Men besefte niet dat een bazooka ook aan de achterkant vervaarlijk vuur uitspuwt
en dat er vlak achter staan erg riskant is.
Dat firewall idee werd uitgewerkt tot hulp aan ESM lidstaten die alleen tegen te hoge rente
leningen op de kapitaal markt zouden kunnen krijgen, meer dan 7% of helemaal
niet op die markt terecht konden. Ook kwam er een clausule dat het ESM ook
leningen aan lidstaten kon verschaffen om de nationale banken "the
financial institutions" te redden,
herkapitaliseren. Zo is het ook door ons parlement aangenomen. Typisch Eurozone
van afschrikking tot bank van lening. Maar nu wil men nog een verandering die
het helemaal ontkracht: rechtstreeks banken herkapitaliseren, dus buiten de
lidstaten om, een soort echte staatsbank. Typisch eurozone dus: het ene is nog niet in
werking of het wordt alweer snel omgebouwd tot het tweede en het derde. Zoiets
schept weinig vertrouwen.
Een bazooka heeft
munitie nodig. Het ESM ook maar dan anders. De munitie van een bazooka is echt,
die van het ISM grotendeels
virtueel. Het fonds zou 500 miljard euros groot zijn, werd 700 miljard en men
wil het nog uitbreiden naar minstens 1000 miljard, ook typisch eurozone: geef
ze de vinger en.. De lidstaten betalen
eerst een vast deel om 80 miljard
"cash" te creëren en staan daarnaast garant voor de rest, elke
lidstaat volgens een verdeelsleutel. Dat "cash" betalen gaat in
afbetalingen van 20% per jaar tenzij er snel geld nodig is dan is het gelijk
dokken. Datzelfde geldt voor de garantie: indien nodig snel dokken. Dat lijkt
in theorie een mooie constructie, Brussel waardig. Maar nu de praktijk: geen
enkele lidstaat heeft dat geld in kas, integendeel de gemiddelde lidstaat heeft
al een staatsschuld van boven de 90%.
Het geld voor de aanbetaling en de garantie, de laatste indien opgeëist
door het ESM, moeten ze dus op de kapitaalmarkt lenen en om het reëel te houden
moet de rente die men dan betalen moet flink beneden die 7% grens zijn anders
heeft het toch geen zin want dan is het even onbetaalbaar als buiten het ESM om
, dat kan zelfs van Rompuy begrijpen.
Daar krijgen we
probleem één: Griekenland, Italië, Spanje, Portugal en Ierland moeten gezamenlijk
36% van dat ESM kapitaal ophoesten gezien de verdeelsleutel,
bij 1000 groot fonds dus 360 miljard
euro. Voor alle vijf geldt dat zij op de kapitaalmarkt bijna 7% rente zullen moeten
betalen, en dat kunnen zij niet of ze kunnen in het geheel geen lening
loskrijgen. De oplossing zou zijn dat het ESM als die het voor hen leent een
lagere rente zou moeten betalen, zeg 4%.
Maar dat is niet zo niet want de lidstaten betalen hun deel en garantie
individueel, zoals het ESM bepaalt en wel binnen 7 dagen voor de
garantiebedragen. Dus zouden ze bijna 7%
rente moeten betalen en dat kan niet want juist daarvoor in de plaats hebben ze
"leningen" van het ESM nodig. Dus kunnen zij niets aan het ESM
betalen, zij moeten om niet failliet te gaan
sorry zeggen, vandaag niet. Dus
komt er geen virtueel 1000 miljard in het fonds maar 640 miljard, als de
overige lidstaten braaf hun deel betalen. Maar zolang het ESM niets hoeft uit
te keren is dat geen probleem dan betalen ze alleen het "cash"
bedrag, zo'n 26 miljard, als ze dat tenminste kunnen lenen.
Maar als een
lidstaat niet betaalt als er een "call" komt van het ESM om een deel
of het geheel van het garantiebedrag ? Dan treedt artikel 25/2 in werking: "If an ESM Member
fails to meet the required payment under a capital call made pursuant to
Article 9(2) or (3), a revised increased capital call shall be made to all ESM
Members with a view to ensuring that the ESM receives the total amount of paid-in
capital needed".
Juist, als een lidstaat niet betaalt na zo'n call moeten
de andere lidstaten tot het maximum van hun garantie extra betalen tot het
benodigde bedrag bereikt is.
Maar wat indien het
opgeroepen opeisbare kapitaal van het fonds dan tekort schiet om de
nodige fondsen voor de goedgekeurde noodhulp bij elkaar te schrapen? Dan treedt
artikel 10/1 in werking:
"The Board of Governors shall review regularly
and at least every five years the maximum lending volume and the adequacy of
the authorised capital stock of the ESM. It may decide to change the authorised
capital stock and amend Article 8 and Annex II accordingly. Such decision shall
enter into force after the ESM Members have notified the Depositary of the
completion of their applicable national procedures. The new shares shall be
allocated to the ESM Members according to the contribution key provided for in
Article 11 and in Annex I".
Dus in zo'n geval kan de Board of Governers het goedgekeurde kapitaal wijzigen,
lees vergroten. Deze wijziging treedt in werking wanneer de lidstaten kennis
geven aan de Board dat de nationale
procedures zijn afgerond.
Geen enkele clausule die regelt wat er volgt indien een
lidstaat, het parlement van die lidstaat bijvoorbeeld, de wijziging niet goedkeurt.
Niets dus, de Board is in kennis gesteld en dus treedt de wijziging in werking.
Dit des te vreemder als men in andere gevallen leest: procedures
necessary for the ratification, for the approval, for the entry into service
e.d. Hier niets van dat
alles.
Lees artikel 25/1
in combinatie met 10/1. De Board of Governors heeft dus alle macht over
besteding en omvang van het kapitaal. De lidstaten kunnen kennis geven van hun
mening en dat is alles. De governors hebben overigens zitting on the board niet
als vertegenwoordigers van hun land met rapporteerplicht en mandaat. Zij zitten
daar om het fonds te beheren volgens hun taakopdracht in artikel 5 waar hun
bevoegdheden en plichten zijn vermeld. Daar valt geen rapportage naar hun lidstaat onder,
integendeel zwijgplicht en immuniteit.
Het direct ondersteunen van nationale banken staat niet
in het ESM contract vermeld dus is een wijziging ervan nodig om dat goed te
keuren. Ik vraag me af of het een
verdrag is of een contract, het gaat er immers om een soort BV in Luxemburg op
te richten die diensten verricht voor de eurozone maar er juridisch volkomen
los van staat en een eigen rechtspersoon is met volkomen handelsbevoegdheid.
ESM: Bazooka? booby-trap?
Ons parlement heeft het goedgekeurd, de tijd zal het leren welk van de
twee het is.