En dan nu: Eurobonds!

Bondskanselier Merkel, president Hollande en de andere EU-leiders zullen vanavond in Brussel aanschuiven bij het diner in het kader van een informele topontmoeting. Naar verwachting zullen daar harde noten worden gekraakt over de invoering van eurobonds. Eurobonds, wat zijn dat ook alweer? Kort samengevat gaat het om obligaties ter financiering van de staatsschuld in de eurozone die door alle betrokken landen gezamenlijk.worden uitgegeven. Voor deze obligaties geldt één rentetarief en dat is mogelijk doordat de betrokken landen gezamenlijk garant staan voor het totaal uitstaande bedrag.

President Hollande, gesteund door de perifere probleemlanden en de Europese Commisie, is een groot voorstander van eurobonds. De financieel meer solide landen (Duitsland, Finland, Nederland en Oostenrijk) zien die eurobonds - om redenen waar ik zo meteen op inga - niet zitten. Onlangs is de druk verder opgevoerd door het IMF en de OESO, die nu ook op de lijn-Hollande zitten.

Welke argumenten hanteren de voorstanders? Het zal duidelijk zijn dat financieel minder solide landen via eurobonds veel goedkoper kunnen lenen dan ze op eigen houtje kunnen. Maar dat argument wordt om begrijpelijke redenen door de voorstanders niet benadrukt in de discussie. Het meest gehoorde argument is dat de financiële markten niet langer hun pijlen kunnen richten op afzonderlijke zwakke landen, zodat we niet meer van crisis naar crisis hollen en de rust aan het eurofront zal weerkeren. Een ander argument dat nu een beetje op de achtergrond is geraakt, maar dat je vooral in economieboeken kan aantreffen, is het rentedrukkende effect van eurobonds. Beleggers zijn bereid met minder rente genoegen te nemen vanwege de grotere verhandelbaarheid (liquiditeit) van eurobonds. Of dit effect veel voorstelt valt te betwijfelen.

Maar nu de argumenten tegen. In de eerste plaats zal die uniforme rente hoger liggen dan wat de solide landen voor eigen leningen zouden betalen, en voor de probleemlanden zal de rente juist lager liggen. Dit komt dus neer op een rentesubsidie van 'Noord' aan 'Zuid', en dan zitten we middenin die omstreden 'transferunie'. Om de gedachten te bepalen: volgens berekeningen zou Nederland met eurobonds zo'n 8 miljard per jaar meer kwijt zijn dan zonder. Er zijn overigens ook varianten in omloop waarbij die subsidie gedeeltelijk wordt geneutraliseerd. In de tweede plaats lopen de financieel solide landen met eurobonds het risico te moeten opdraaien voor de gevolgen van financieel wanbeleid van de probleemlanden, omdat zij mede garant staan voor die landen. Dan is er nog een derde bezwaar, dat voortvloeit uit de beide andere punten, en dat is wat economen noemen 'moral hazard'. Plat gezegd: als de probleemlanden goedkoper kunnen lenen en het risico van betalingsproblemen kunnen afwentelen op andere landen, dan zullen zij eerder geneigd zijn om er met de pet naar te gooien als het aankomt op solide overheidsfinanciën.

Als het aan president Hollande ligt hebben we binnenkort dus naast dat geldverslindende ESM nog een instrument om de transferunie verder vorm te geven. Stel dat die eurobonds er komen, dan lijkt het ESM op het eerste gezicht overbodig. Maar volgens de Brusselse logica worden eenmaal gezette stappen in het integratieproces nooit en te nimmer teruggedraaid. Wel kan het ESM dan een andere functie krijgen en volgens insiders zou het weleens een fonds voor de redding van probleembanken kunnen worden. Over moral hazard gesproken.