De Egyptische president wil - terecht - dat mainstream islam hervormd wordt. Het gebeurt niet vaak dat een leider van een islamitisch land het lef heeft om te zeggen dat er niet alleen een probleem is met de
Radicale Islam, maar ook met de mainstream versie van die religie, maar deze maand is het schier ondenkbare toch echt gebeurd.
President al-Sisi van Egypte heeft namelijk geen goed woord over voor de manier waarop veel moslims hun religie beleven. En ja, hij wijdt dat voor een groot deel
aan islamitische geleerden.“Is it possible that 1.6 billion people (Muslims worldwide) should want to kill the rest of the world’s population—that is, 7 billion people—so that they themselves may live?” he asked. “Impossible.”
Hij ging verder (tijdens zijn Nieuw Jaarsspeech die ook gebruikt werd in verband met de geboortedag van de islamitische profeet Mohammed):
You imams (prayer leaders) are responsible before Allah. The entire world—I say it again, the entire world—is waiting for your next move because this umma (a word that can refer either to the Egyptian nation or the entire Muslim world) is being torn, it is being destroyed, it is being lost—and it is being lost by our own hands.”
("Jullie imams zijn verantwoordelijk in de ogen van God. De hele wereld - ik zeg het nog een keer, de
hele wereld - wacht op jullie omdat deze gemeenschap [red.: kan
Egypte zijn, maar ook de hele islamitische wereld] uit elkaar wordt gescheurd, het wordt kapotgemaakt, het gaat verloren - en het gaat verloren door onze eigen handen [red.: door het gedrag en de denkwijze van moslims en dan met name van imams].")
Dat laat natuurlijk niets aan de verbeelding over: moslims zijn zelf verantwoordelijk voor hun problemen. Ze hebben deze zélf veroorzaakt. De onrust in de islamitische wereld is niet het gevolg van de kruistochten of iets dergelijks, maar van de officiële, conservatieve versie van de islam die hele en volkeren landen geknecht houdt.
Vervolgens legde Al-Sisi uit waar het in zijn ogen is misgegaan:
"The corpus of texts and ideas that we have made sacred over the years, to the point that departing from them has become almost impossible, is antagonizing the entire world. You cannot feel it if you remain trapped within this mindset. You must step outside yourselves and reflect on it from a more enlightened perspective."
De president heeft honderd procent gelijk. Het probleem van 'de islam' is dat de huidige mainstreamversie óók achterhaald is en geweld in ieder geval deels goedpraat en misschien zelfs verheerlijkt. Dat komt voor een groot deel doordat zogenaamde schriftgeleerden een bepaald corpus hebben vastgesteld waar men in hun ogen niet van mag afwijken.
Er zijn veel meer interpretaties mogelijk die de islam (zoals de gemiddelde moslim de religie ervaart) veel vredelievender zouden maken (zie bijvoorbeeld de soefi-islam). Daar is niet eens zoveel voor nodig: de geleerden moeten gewoon een stapje terug doen en mensen de vrijheid geven om hun eigen verstand te gebruiken in plaats van vast te zitten aan allerlei ouderwetse ideeën en interpretaties die totaal niet van toepassing kunnen zijn in de huidige wereld. Gooi er wat soefisme én verlichtingsdenken bij, et voila: niets aan het handje.
De Egypte president begrijpt dat overduidelijk ook en heeft het lef dus om actie te eisen van de (zelfverklaarde) islamitische autoriteiten in zijn land.
“We have to think hard about what we are facing. It’s inconceivable that the thinking that we hold most sacred should cause the entire Islamic world to be a source of anxiety, danger, killing, and destruction for the rest of the world. Impossible.”
Aangezien Al-Sisi bijzonder machtig is en hij de Moslim Broederschap onder controle lijkt te hebben zou het me niet verbazen als hij Egyptische 'geleerden' inderdaad zo ver kan krijgen dat ze aan een soort van islamitische reformatie beginnen. Het is alleen nog maar de vraag of dat project op middellange en lange termijn een positieve impact zal hebben op mainstream islam; dat kan alleen als hij lange tijd aan de macht blijft.
