Eerste Kamer houdt nutteloze provincies in stand

Het CDA, de grootste oppositiepartij in de senaat, maakte in augustus al kenbaar tegen de plannen te zullen stemmen. Nu willen de christen-democraten een "nadere analyse over nut, noodzaak en democratische wenselijkheid" van de voorgestelde fusie. Het lijkt vooral een poging afstel te bedingen. Als uit nog een onderzoek blijkt dat het nuttig, zo niet nodig is de provincies samen te voegen, stemt het CDA er dan alsnog mee in?

Hoe dan ook, de motie kreeg steun van zo'n beetje alle oppositiepartijen, met uitzondering van D66. Het lijkt er dan ook op dat de 'megaprovincie' van de baan is.

Tegenstanders zijn blij, waaronder collega Michael die gisteren beweerde dat de provincies hun "onafhankelijke karakter" zou worden ontnomen wanneer ze tot een fusie waren gedwongen. Ook zouden we dan "een ware nachtmerrieprovincie" in het leven hebben geroepen "die alle anderen qua welvaart, kracht, macht en invloed ver achter zich laat." Het kabinetsplan was echter alle provincies op den duur te fuseren tot er vijf zogenoemde landsdelen over waren, dus die laatste zorg was volgens mij onnodig. Ik vraag me sowieso af hoeveel macht en invloed de provincies hebben, wat eerder een reden is om voor fusie te pleiten.

Het is van belang dat de verschillende overheidslagen elkaar in balans houden en 'Den Haag' de wensen van gemeenten en provincies niet al te gemakkelijk naast zich neer kan leggen. Een grote provincie, of landsdeel, kan dan toch meer gewicht in de schaal leggen dan een kleine?

Tegelijkertijd moet de provincie concreet nut hebben. Het provinciebestuur heeft relatief weinig taken. Toch zijn er twaalf. Die moeten allemaal worden betaald en als, zoals elke bureaucratie betaamt, dreigen ze extra taken te gaan zoeken als ze niet voldoende te doen hebben om hun voortbestaan te kunnen rechtvaardigen. Dat leidt tot een overdadige ruimtelijke ordening waarbij op vrijwel iedere vierkante meter in de provincie een bestemmingsplan rust. Dat leidt weer tot onnodige inmenging in het leven van burgers, vooral in hun ondernemingsactiviteiten. Een grote provincie staat verder van de burgers af en laat ze hopelijk wat meer hun eigen gang gaan. Juist het CDA, dat zich de laatste tijd verzet tegen zwaardere lasten en toenemende overheidsinmenging, moet daar toch blij mee zijn?

Ik kan dan ook geen enkele rationele reden bedenken om de fusie tegen te houden. Tegenstanders beroepen zich vrijwel uitsluitend op emotionele argumenten. De provincie zou een symbool zijn van identiteit, maar voelt een Noord-Hollander zich werkelijk minder Noord-Hollands wanneer hij in dezelfde provincie woont met een Utrechter? Bestaat er eigenlijk wel zoiets als een 'Noord-Hollandse' identiteit? Die provincie werd pas in 1840 opgericht. Flevoland is nog jonger. Er zijn amper twee generaties in die provincie opgegroeid! Volgens mij is de regionale identiteit veel sterker. Formeel bestaat er bijvoorbeeld geen West-Friesland meer, maar veel inwoners van die streek voelen zich wel degelijk West-Fries.

Identiteit is dan ook niet gebonden aan het wel of niet bestaan van een regionaal bestuur. De burger had er aanvankelijk helemaal niets van gemerkt wanneer de drie westelijke provincies waren opgeheven en samengevoegd. Op de lange termijn had het echter winst kunnen opleveren en daarom was het een prima plan.