Een meesterwerk zoals Mozart het hoorde

Wie in Nederland dit seizoen een opera van Mozart wil horen en zien moet snel zijn voordat  het Orkest van de Achttiende Eeuw zijn tournee met Così fan tutte langs een aantal theaters afsluit.

Dinsdagavond was het allemaal te horen in het Concertgebouw. Bijna uitverkocht, maar opnieuw opmerkelijk dat voor zo'n bijzonder optreden op dit moment in Nederland niet meer belangstelling bestaat.
Het Orkest van de Achttiende Eeuw speelt op authentieke instrumenten, instrumenten waarvoor ooit de muziek geschreven is en niet een moderne plaatsvervanger ervan. Het orkest bij deze opera had de omvang en de instrumenten zoals Mozart en zijn tijdgenoten die ook gezien en gehoord zouden kunnen hebben. En dat scheelt wel degelijk in de beleving. Gastdirigent was Ed Spanjaard, die zichtbaar plezier had om met deze wonderschone muziek en dit bijzondere orkest aan de slag te mogen gaan.

Swing
De opera werd semi concertant uitgevoerd, dat wil zeggen zonder decor en lichteffecten, maar wel in kostuum en geacteerd, zodat de samenwerking tussen tekst en muziek gelukkig duidelijk was. Daarin schuilt het meesterlijke van deze opera. De sublieme, onovertroffen muziek van Mozart en de woorden van librettist Lorenzo da Ponte grijpen in elkaar, versterken elkaar en spelen met elkaar. Dit orkest, prominent geplaatst op het podium van het Concertgebouw, laat dat duidelijk horen. Het swingt van begin tot eind, klinkt nooit stijfjes klassiek, wat misschien makkelijker zou kunnen met een modern operaorkest.
Het probleem (voor criticasters) van deze opera zit 'm in het onderwerp. Niet alleen de muziek swingt, ook de hoofdpersonen zijn swingers. Così fan tutte (zo doen alle (vrouwen)) is een komedie met als ondertitel la scuola degli amanti (de school der geliefden). De plot draait om de trouw of ontrouw van twee liefdeskoppeltjes, tenor met mezzosopraan en bariton met sopraan, die elkaars geliefden het hof maken. Met succes, wat bij alle vier jongelieden tot een groter inzicht en grotere waardering leidt voor wat echte liefde nu eigenlijk is. Dat heeft altijd gezorgd voor gefronste wenkbrauwen bij zedenmeesters van alle tijden, omdat het niet strookt met het ideaalbeeld van monogame liefde. Moderne operaregisseurs kunnen er ook al moeilijk mee overweg, omdat de opera voornamelijk gaat om plezier maken en hebben, iets waar die regisseurs helemaal niet in geïnteresseerd lijken te zijn. En toch blijkt deze komedie dankzij de kruisbestuiving van tekst en muziek meer diepgang te hebben dan menige tragedie. Niet alles is wat het lijkt, en wie weet wat wanneer van elkaar; zo becommentarieert de muziek de tekst. Het gelukkige einde kan alleen maar het begin zijn van nog meer verwikkelingen.

Plezier
Groot pluspunt van deze semi concertante uitvoering was dat de zangers zelf nog jongelieden leken te zijn, ze zagen er jong en aantrekkelijk uit en acteerden met impulsiviteit, naïviteit en ook het plezier dat bij hun rollen pasten. Sopraan Lenneke Ruiten in de rol van Fiordiligi kreeg het meeste applaus van het Concertgebouwpubliek, natuurlijk omdat ze de bekendere aria's had en ook gewoon omdat ze beste was. Mezzo Rosanne van Sandwijk, tenor Anders Dahlin en bariton André Morsch zijn allemaal van een zeer behoorlijk niveau en uitermate geschikt voor hun rollen die ze zonder uitzondering geslaagd op het podium zetten.

Così fan tutte, door het Orkest van de Achttiende Eeuw, is vanavond nog te zien en beluisteren in de Goudse Schouwburg in Gouda, om 20:00 uur en zondag in de Dr. Anton Philipszaal in Den Haag om 14:30 uur.