Jeroen Dijsselbloem wil voorzitter worden van de Raad van State, nu Piet Hein Donner weg gaat. Een intern rapport van de Raad van State is zeer kritisch over het orgaan en vooral het adviserende deel. Een zeer belangrijk onderdeel van de organisatie. De voorzitter wordt altijd benoemd door het Kabinet en is onderhevig aan partijbelangen en interne politiek binnen de regering. Het rapport stelt dat ‘een gemeenschappelijk gedragen beeld van waar de Afdeling Advisering voor staat en wat de Afdeling in dit tijdsgewricht zou moeten nastreven, onvoldoende aanwezig is’. Daarnaast heeft de commissie die het rapport heeft opgesteld onvoldoende de indruk dat er geen gemeenschappelijk streefbeeld van de inhoudelijke taakopvatting is. Wat de precieze missie is, is onduidelijk.
Binnen de gelederen bestaat kritiek op Donner. Die zou weinig oog hebben gehad voor de interne verhoudingen. Zo stelt het stuk vast dat er een scheiding is tussen juristen enerzijds en bestuurders anderzijds. Dat levert een tekort aan gemeenschappelijkheid op: ‘een gebrek aan esprit de corps’.
Ook worden harde woorden gesproken over de arbeidsmoraal van een aantal raadsleden. Achter de schermen zou veelvuldig melding zijn gemaakt van grote verschillen in inzet en betrokkenheid. Er is sprake van geringe aanwezigheid en beschikbaarheid, gemaakte afspraken worden niet nagekomen en er heerst geen cultuur waarin medewerkers makkelijk kunnen worden aangesproken.
De Raad van Stat verliest haar autoriteit en het lijkt sowieso een situatie geworden waarin adviesorganen formeel wel bestaan, maar vooral gebruikt worden als politieke speelbal en onderdeel zijn van het interne politieke discours. Daar is geen onderzoek naar gedaan en dat wil ik ook benadrukken, maar het lijkt in elk geval wel zo. In een tijd van politieke polarisatie en 'fake news' zijn adviesorganen en kritische overheidsorganisaties cruciaal voor het functioneren van de democratie.
Hopelijk krijgt Dijsselbloem een eerlijke kans, want dat is de enige manier om de cultuur te veranderen binnen de Raad van State. Je kan veel zeggen over deze PvdA'er, maar hij weet wel van aanpakken en heeft op Europees niveau ministers van landen hard aangepakt en in het gareel gekregen. Misschien dat hij van de Raad van State weer een gerespecteerd orgaan kan maken, want daar is het ook voor bedoeld. Niet voor politieke spelletjes, gepamper en kartelpolitiek.
