Een christen en een moslim op een EO-kussen?

De islamdiscussie is terug van niet weggeweest. De PVV-fractie in de Tweede Kamer pleitte op woensdag 26 november voor het sluiten van alle moskeeën, een voorstel waar de andere fracties uiteraard zeer verbolgen over waren. Een kleine week eerder, op donderdag 20 november, organiseerde de Evangelische Omroep een symposium getiteld ‘I love Moslims!?’ Het thema leeft ook onder Bijbelgetrouwe christenen. Hoe moeten zij met hun islamitische medeburgers omgaan?

Behalve dat het zinnetje ‘I love Moslims!?’ verkeerd gespeld is, het moet ‘I love Muslims!?’ zijn of ‘Ik hou van moslims!?’, illustreren het vraagtekenen en het uitroepteken in de titel van het symposium ook heel goed de spagaat waarin de EO zich bevindt. Aan de ene kant voelen christenen de plicht om van de moslims te houden, want heb je naaste lief als jezelf, want de andere wang toekeren. Aan de andere kant zien veel Bijbelgetrouwe EO-christenen net als de PVV de moslims echter als de grote vijand, want jihad, want anti-Israël.

Fragmenten van het symposium kun je op de website van de EO terugkijken. Andries Knevel praatte de boel aan elkaar en vertelde de gasten dat de EO ‘verbinding’ wilde zoeken. Dit werd echter meteen gelogenstraft door een tsunami van clichés die Knevel ophoestte over moslims en de islam. Ook maakte Knevel een grapje over de islamitische gasten, die hij introduceerde als ‘allemaal strenge mannen en één vrouw’, een grapje waar niemand in de zaal om kon lachen.

De conservatieve publicist Bart Jan Spruyt beet de spits af en hield een kritisch betoog. Spruyt is bepaald geen verbinder, maar hij stelde de kritische vragen die er op zo’n symposium gesteld gaan worden. Je zou daarna een echte verbinder verwachten, maar de volgende spreker was Ben Kok. Ben wie? Ben Kok, een ‘joods-christelijk’ pastor die aan het hoofd staat van een soort van sekte, een vurige aanhanger is van de PVV (even reclame, maar ik schrijf ook uitgebreid over Kok in het dit jaar verschenen boek Van God los. Het einde van de christelijke politiek?) en regelmatig het nieuws haalt met zijn provocerende acties tegen moslims. Toen in 2007 een nieuwe moskee in Amersfoort de deuren opende huurde Ben Kok een reclamevliegtuigje, dat boven de moskee cirkelde met de tekst: ‘Jezus is de enige weg tot God de Vader’. Een jaar later liep hij, gehuld in een Israëlische vlag, op een Gaza-rally in. Het liep bijna uit op een handgemeen met de islamitische demonstranten, maar Kok werd ontzet door een politiebusje. Deze beroepsprovocateur was dus uitgenodigd op een congres dat voor serieus moest doorgaan. ‘Ik ga in gesprek met moslims door hen de duisternis te laten zien waarin zij leven’, vertelde hij trots. Deze vorm van dialoog voeren lijkt erg op de debatmethode van Quinsy Gario: mijn grote gelijk staat bij voorbaat vast, iedereen moet het daar voor 100% mee eens en wie zich niet aan mijn heilige wil onderwerpt is fout. Intellectuele armoede was troef bij de EO.

Ook in de zaal zaten mensen die nou niet bepaald uitblonken in intellect en diplomatie, om het even intellectueel en diplomatiek te formuleren. Ik doel daarbij niet op oud-Europarlementariër Lucas Hartong die als christen-PVV’er uiteraard ook van de partij was, maar op een heel christelijk uitziende vrouw. Ze had kort geknipt haar, een a-modieuze bril en uiteraard een sjaaltje en vertelde stellig dat ze weigerde om met moslims in gesprek te gaan. Uiteraard deed ze dat wel, ze wilde gewoon aandacht trekken om haar lelijkheid te compenseren. Niet-christelijke vrouwen worden dan feminist en gaan ageren tegen Zwarte Piet of Thierry Baudet, christelijke vrouwen bezoeken in zo’n situatie blijkbaar een EO-symposium.

Bernhard Reitsma, hoogleraar theologie aan de Vrije Universiteit, wilde wel verbinden. Hij had een verbandtrommel meegenomen. (Nee, grapje natuurlijk, maar ik had deze middag een stuk beter aan elkaar geluld dan Andries Knevel zo blijkt maar weer.) Zijn uitgestoken hand werd echter afgeslagen door de chagrijnige journaliste Lamyae Alahouray, zo’n type dat al boos wordt als je haar naam per ongeluk verkeerd uitspreekt. Ze deed de ontmoeting tussen christenen en moslims af met de dooddoener: ‘U bent op safari’, daarmee suggererend dat alle christenen, ook de vrijzinnigen, in wezen allemaal imperialistische oriëntalisten zijn. In dialoog was de dame in kwestie niet geïnteresseerd. Ze kwam er puur voor de zelfbevestiging. Ik vraag mij af of ze al benaderd is om te schrijven voor een zeker margeblog.

ChristenUnie-Kamerlid Gert-Jan Segers zei wel enkele verstandige dingen. Hij vertelde over een onderzoek naar religieus geweld in India. In sommige steden sloegen hindoes en moslims elkaar dood, in andere niet. Dat kwam omdat in de ene stad hindoes en moslims gesegregeerd leefden, terwijl in de andere stad mensen met elkaar samenleefden. Contacten tussen mensen kunnen dus positief zijn en vijandigheid wegnemen.

Interessant was ook de vraag van een lief bebrild christenmeisje in de zaal, zo’n katholiek schoolmeisje, dat opeens begon te twijfelen aan de noodzaak die Bijbelgetrouwe christenen voelen om andersgelovigen te bekeren. Oh baby, baby. Dat je na een ontmoeting met andersdenkenden aan je eigen vooroordelen begint te twijfelen, dat is de ultieme nachtmerrie voor de rechtgeaarde orthodoxe gelovige, maar het brengt de dialoog vaak wel een stapje verder. Ik was blij.

De geuite twijfel was echter tegen het zere been van Andries Knevel, de niet bepaald onpartijdige debatleider, die zei dat het willen bekeren van moslims een ultieme uiting van christelijke naastenliefde was. Helemaal gênant werd het toen Knevel de nog immer chagrijnige Lamyae Alahouray zachtjes een ‘booslim’ noemde en begon te grinniken. Als moslims ook aan Voodoo zouden doen dan had Knevel nu een driedubbele dwarslaesie.

Toch had ik wel een beetje begrip voor iedereen. Als iemand met een streng-christelijk achtergrond (gereformeerd vrijgemaakt) die zich van de knellende banden van fundamentalisme en orthodoxie heeft losgemaakt snap ik het christelijke én het islamitische standpunt heel goed. Bijbelgetrouwe christenen hebben heel erg de neiging om hun geloof aan anderen op te leggen, ze willen zieltjes winnen en zien in de islam een bedreiging. Veel moslims in Nederland voelen zich op hun beurt bedreigd door de boze buitenwereld en beschouwen de christelijke naastenliefde als een verkapte bekeringspoging, waar ze overigens best wel gelijk in hebben.

Het EO-symposium bracht christenen en moslims nauwelijks een stapje verder. Dat ligt volgens mij vooral aan de vorm: het is een debat. Debatten kunnen leuk zijn, maar het format zorgt er echter voor dat verschillen worden uitvergroot, dat mensen niet met elkaar in gesprek maar in discussie gaan, de discussie willen winnen. Een beter format is een interview. Laat Gert-Jan Segers (for God’s sake Knevel niet) anderhalf uur in gesprek gaan met Ahmed Marcouch (die was ook op de bijeenkomst). De zaal houdt zich stil, mensen mogen aan het eind nog een vraagje stellen, maar een discussie ist verboten.

En anders voor straf allemaal naar de Harmony Hut.