De vijf momenten uit 2016 waarop de EU een welverdiende schop onder haar kont kreeg

Oké, de EU heeft zich hier helaas aardig uit weten te redden door onze premier te gijzelen met loze beloftes en beweringen dat het verdrag 'toch niet meer tegengehouden kan worden'. Maar of dit nou tot iets gaat leiden of niet, het signaal is duidelijk. Het referendum over het associatieverdrag met Oekraïne ging namelijk helemaal niet over Oekraïne: het ging over de Europese Unie en wat we daar allemaal wel niet van vinden. Nou, die boodschap was duidelijk, want Nederland stemde tegen het verdrag en tegen dit soort afspraken die zonder onze instemming maar gemaakt worden. Jammer dat er toch niets veranderd is.

Ook het referendum in Italië ging eigenlijk heel ergens anders om: een grondwetswijziging die het land een stuk bestuurbaarder had moeten worden. Eigenlijk waren er weinig redenen om tegen die wijziging te zijn, totdat oud-premier Renzi zo dom was om zijn eigen lot aan de uitslag te verbinden. Toen besloot 60% van Italië opeens dat die wijziging toch best slecht was, waardoor Renzi zijn biezen moest pakken. Toch ging het ook vooral om de relatie met de Unie: heeft Italië nog wel zin in al die maatregelen die het land opgelegd zijn? Het antwoord is duidelijk: nee.

Was de uitspraak van Renzi niet al te slim, dan was deze inmiddels beruchte uitspraak van Angela Merkel wel echt oliedom. Het met de EU afgestemde beleid om de Duitse grenzen wagenwijd open te zetten voor al die 'arme vluchtelingen' heeft het land geen goed gedaan. Dat weet Merkel, dat weet de EU, maar dat weet vooral de Duitse bevolking. Die liet dan ook masaal in deelstaatverkiezingen zien niets te zien in een verlenging van dit walgelijke beleid, door Merkel en haar CDU keihard af te straffen. Het resultaat: Merkel toont zich verrassend genoeg een stuk begripvoller richting voorstanders van degelijke grenzen, en gaat dit hopelijk ook doorvertalen binnen de EU.

2016 was het jaar van vele dingen, maar vooral van de verrassende overwinning van Donald Trump en de pijnlijke nederlaag van Hillary Clinton. Die werd natuurlijk in de Verenigde Staten zelf gevoeld, maar ook in Brussel waar spontaan paniek uitbrak. Vooral qua defensie knijpt Europa hem nogal: als ons continent één structureel probleem heeft, dan is het wel het lachwekkend - of beter, dieptrieste - niveau van onze investeringen in de verdediging van onze landen. Wat dat betreft is Trump het beste wat ons kon overkomen, want door zijn uitspraak dat de VS wel eens minder actief zouden kunnen worden in de NAVO beseft Europa opeens dat we ook zelf een degelijk leger nodig hebben. Wie had dat nou gedacht?

Toch is en blijft de grootste schok voor de Unie dit jaar - en waarschijnlijk ooit - de Brexit. Niemand had het echt verwacht en al helemaal niemand in Brussel had erop gehoopt, behalve dan een zekere Britse europarlementariër die met zijn campagne zijn eigen baan heeft opgeheven. Hoe dan ook is het "doei!" van de Britten erg pijnlijk, maar wat tenenkrommend hier is, is vooral de houding van de Europese elite richting deze kwestie. In plaats van eindelijk eens een mea culpa uit te dragen hebben we een standaardverhaal gekregen over dat de EU eigenlijk geweldig is maar dat sommige mensen - lees: de Britten - dat gewoon niet snappen. Te verwachten valt dan ook dat men in 2017, als de uittredingsgesprekken formeel moeten beginnen, de Britten zo veel mogelijk gaat tegenwerken om ze het leven zuur te maken en om misschien de uittreding wel helemaal onmogelijk te maken. Ik zou zeggen: geef die lui volgend jaar nog maar wat extra schoppen onder het achterwerk, want volgens mij is de boodschap nog niet helemaal aangekomen helaas.