Nederland als Gateway to Europe

Onlangs werd in aanwezigheid van de Minister van Infrastructuur en Milieu, Melanie Schultz van Haegen, het Werkprogramma Zeehavens 2014 – 2016 in gang gezet.

Middels dit werkprogramma spannen de Rijksoverheid, vijf Nederlandse Zeehavens en het daaraan verbonden bedrijfsleven zich in om zowel gezamenlijk als individueel de economische concurrentiepostie van de zeehavens en het zeehavenbedrijfsleven te versterken. De zeehavensector is goed voor 8,8% van ons Bruto Binnenlands Product en staat voor zo’n 400.000 banen. De totale logistieke sector in Nederland is goed voor voor maar liefst ca. 750.000 banen.

Het gaat om de toekomst van Nederland als Gateway to Europe. De ambitie van de partijen die nu de handen ineen hebben geslagen is dat de Nederlandse haveninfrastructuur de beste van de wereld blijft en dat het marktaandeel van de Nederlandse havens in de Hamburge-Le Havre range groeit. Eén van de punten waar veel aandacht aan zal worden besteed is het tegengaan van oneerlijke concurrentie, omdat uit eerder onderzoek van Ecorys is gebleken dat met name Duitse en Belgische havens meer staatssteun ontvangen dan de Nederlandse.

Officiële doelstelling van het Werkprogramma  is dan ook het scheppen van een “level playing field” (“gelijk speelveld”, in goed Nederlands). Verder zal het programma zich ook richten op het versterken van de toegevoegde waarde factor binnen de havensector.

Wat mij betreft, een prima initiatief. Ik heb al eerder aangegeven, dat een nationaal industriebeleid ook vanuit liberaal perspectief geen taboe hoeft te zijn, als het aan mij ligt. Hetzelfde geldt uiteraard  voor de logistieke sector en andere sectoren. Veel andere landen doen immers hetzelfde en zolang we niet vervallen in het andere uiterste (protectionisme door verhoging van handelstarieven), zie ik er niets verkeerds aan dat de Nederlandse overheid zich door fiscale en andere maatregelen inzet voor een gelijk speelveld en het versterken van onze economie.

De laatste jaren is de concurrentie in de havensector toegenomen, onder meer door schaalvergroting van schepen en terminals, alliantievorming onder reders, het verleggen van mondiale handelsroutes en de opkomst van Zuid-Europese zeehavens.   In concreto, zal er binnen dit Werkprogramma gewerkt worden aan snelle en eenduidige kaders voor besluitvorming en vergunningverlening, aan toereikende investeringen in infrastructuur en achterlandverbindingen en aan een krachtig industrie- en energiebeleid. Ook dit laatste is nodig, want de sector (petro)chemie heeft het zwaar in Nederland. Voor wie het hele Werkprogramma in pdf wil lezen, zie deze link.  

Blijkens onderzoek van logistieke denktanks zoals Topteam Logistiek (onderdeel van het Topsectorenbeleid van het kabinet Ruttte II),  staat de sterke positie van Nederland als Gateway to Europe onder druk door een te lage innovatiegraad, tekort aan gekwalificeerd personeel (een tekort dat waarschijnlijk nijpender zal worden door de vergrijzing) en congestie van onze infrastructuur. Dat betekent dat naast de overheid, ook het bedrijfsleven dringend in actie moet komen en logistieke activiteiten nóg slimmer en efficiënter moet laten verlopen. Daarbij valt onder meer te denken aan ketenregie, nieuwe transportsystemen en andere innovaties.

Dezelfde denktanks voorzien dat de havensector zal blijven groeien tot 2040, maar dat er daarna een andere tijd zal aanbreken door het opraken van verschillende grondstoffen. Dit betekent dat verduurzaming een belangrijke rol zal spelen in de toekomst. Het is van groot belang om daar nu al op in te spelen, willen we deze boot niet missen. Je kunt dan onder meer denken aan het promoten van een circulaire economie (het winnen van grondstoffen uit oude producten).

Genoeg spannende ontwikkelingen dus in de logistieke sector. Laten we hopen dat zaken ook daadwerkelijk zo voortvarend worden aangepakt als nu beloofd wordt. Het zou helemaal mooi zijn als door de focus op toegevoegde waarde activiteiten, ook andere sectoren zoals bijv. de ICT sector tot bloei komen. Je kunt logistiek immers goed zien als een belangrijke “enabler” voor andere sectoren. Vaak zijn dit sectoren met betere winstmarges dan de logistieke sector zelf.