De ruggengraat van Europa

Onvrede over de euro bestaat niet alleen bij de PVV en de SP. Ook bij de gevestigde partijen is het enthousiasme verdwenen. Zo was Ronald Plasterk, woordvoerder voor alles bij de PvdA, al tegenstander van de Europese Grondwet, en René Cuperus, medewerker van de Wiardi Beckman Stichting, is ronduit eurosceptisch. Vandaag schrijft hij in de Volkskrant dat de euro een zelfmoordpil voor Europa is. De euro zet volken tegen elkaar op in plaats van dat volken (en hun economieën) naar elkaar toegroeien. Grieken zijn kwaad op de Duitsers die hen 'dictaten' opleggen. Nederlanders zijn boos op de 'knoflookstaten' die er een potje van maken. En Europa is weer boos op de Finnen die van de noodplannen om Griekenland te helpen een farce hebben gemaakt. Het hele project is dus bezig zijn doel voorbij te schieten en dan is het beter de boel af te blazen. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.

Cuperus gebruikt argumenten die ik tien jaar geleden zelf had kunnen opschrijven en die we ook veel horen van eurosceptici (beter: eurosarcasten) op de Dagelijkse Standaard. Toch ben ik het niet met hem eens. Dat de euro zou ontsporen en interne tegenstellingen zou aanscherpen in plaats van afvlakken, is altijd een risico geweest. Het is ook geenszins uitgesloten dat de eurozone van samenstelling verandert. Recentelijk zijn er nog lidstaten toegetreden, en dan is het niet vreemd als probleemstaten van het type Griekenland ook weer kunnen uittreden. Als zij dat zelf willen is dat zelfs wenselijk. Maar nu kappen met de euro, die tien jaar terug op een ordelijke wijze is ingevoerd en van start gegaan, is het ergste dat kan gebeuren. Waarom?

Vanaf het begin van de Griekse crisis, nu alweer anderhalf jaar geleden, staat de euro onder druk van de financiële markten, die voortdurend de bereidheid van de Europese politici testen om voor de euro in te staan. Logisch, want de euro is een nog onbeproefde munt, en het ligt gezien de verschillen binnen de eurozone op politiek en economisch gebied voor de hand dat de boel gaat kraken. Je hoeft geen helderziende te zijn om dan grote spanningen te voorspellen. Maar de Europese politiek moet ook weerstand tonen. Op de Dagelijkse Standaard lees je vaak dat politici 'geen ruggengraat' hebben (behalve Geert Wilders dan), maar hier gaat het letterlijk en figuurlijk om de vraag wie sterker is: de financiële markten, of de Europese politiek en nieuwgeschapen monetaire instellingen als de Europese Centrale Bank. 'You cannot fight the markets,' wist Margaret Thatcher, maar in haar dagen gold ook: 'You don't fight with the Bundesbank' (die model staat voor de ECB die zijn onafhankelijkheid nog moet bewijzen, desnoods tegen de wensen van de Duitse en de Franse politiek in). Wil de eurozone enige geloofwaardigheid op de financiële markten afdwingen, dan zal zij ruggengraat moeten tonen en niet bij de eerste de beste tegenwind onderuit mogen gaan. We zullen het met de euro en de verdragen zoals die eerder door de nationale parlementen zijn goedgekeurd (maar nog niet zijn nageleefd) moeten doen. Als er nu landen worden losgelaten, zonder geloofwaardig reddingsplan voor de probleemlanden in het bijzonder en de eurozone als geheel, zou dat het einde van de euro betekenen. En wel op een zeer onordelijke manier, onder druk van het geweld van de markten. Dan stormt de kudde alle kanten op en wordt iedereen verpletterd. (Ook de financiële markten, die liever een sterke eurozone zien, zullen daar niet blij mee zijn.)

Capitulatie op dit moment zou dus rampzalig zijn. De eurozone moet deze storm allereerst zien te overleven, in haar geheel, want nu opbreken zorgt telkens opnieuw voor lekkere hapjes en elke verzopen Griek smaakt naar meer. De euro moet juist veel meer een gifpil worden, voor de aanvallers, zodat zij erin stikken en de aanvallen stoppen. Daarna zien we verder. Pas als deze krachtproef is overleefd, kunnen we een beeld krijgen van de kosten én de baten (die nu uit zicht zijn en dan niet alleen meer in een speculatieve toekomst liggen). Ook degenen die een ordelijke politieke opbreking van de eurozone bepleiten, en vaak op meer ruggengraat van 'onze' politici aandringen, zouden nu dus in plaats van mee te huilen met de wolven in het bos vóór het redden van de eurozone moeten zijn. Met de stroom meedrijven kan een dode hond. Nu tegengas geven is een teken van leven. Eigenlijk zou iedereen op de Dagelijkse Standaard dat moeten inzien. Of zitten hier alleen maar slapkezen?