De rampzalige erfenis van Balkenende

speelgoedzwaardje
De journaals en EenVandaag besteedden gisteren ruime aandacht aan vertrekkend premier Jan Peter Balkenende, terwijl die andere actualiteitenrubriek Nieuwsuur een item bracht over de onuitvoerbaarheid van de immigratieplannen van het nieuwe kabinet. Hierin onder anderen Daniel Cohn-Bendit, u weet wel, de gangmaker van Parijs 1968, en thans Europarlementariër voor de Groenen. Die mocht met een sardonische grijns op het gelaat komen uitleggen dat het ‘getrokken zwaard’ van Paul de Krom waarmee we de Europese immigratierichtlijnen te lijf willen gaan, niet veel meer zal blijken te zijn dan een rubberen speelgoedzwaardje. Die twee onderwerpen, Balkenende en het Europese immigratiekeurslijf, hebben – oh ironie - alles met elkaar te maken.

tactische meesterzet
De begintijd van Balkenende als politiek leider was veelbelovend. Het niet-aanvalspact dat hij met Pim Fortuyn sloot was natuurlijk een tactische meesterzet die de concurrentie in de gevestigde partijen op een onoverbrugbare achterstand zette. En hoewel zijn eerste kabinet uitdraaide op een fiasco, toonde hij moed door dit ongewisse avontuur met de LPF aan te gaan.

Maar helemaal fout ging het toen Balkenende zich ging manifesteren op het internationale toneel. En dan heb ik het niet alleen over die tenenkrommende bezoeken aan Bush in Washington of de omstreden politieke steun aan de Irakoorlog.

kunstje geflikt
Het was Balkenende die er in 2004 voor zorgde dat – tegen de wil van de Nederlandse kiezer en de meerderheid van de Europeanen – de onderhandelingen met Turkije over toetreding van dat land tot de EU werden geopend. Die zaak dreigde vast te lopen op de onwil van Turkije om Cyprus te erkennen. Dat was natuurlijk een uitgelezen kans om de onderhandelingen definitief af te blazen. Maar Balkenende miste deze kans voor open doel. In plaats daarvan werd de Cyprioten een kunstje geflikt. Secondant Ben Bot mocht in Buitenhof trots komen uitleggen hoe ze die Cyprioten bij de neus hadden genomen door de Turken een toezegging te laten doen die op het eerste gezicht de erkenning van Cyprus leek in te houden, maar die bij nadere beschouwing juridisch niets voorstelde.

kans verprutst
Tja, en dan zijn we aangeland bij het absolute dieptepunt in de loopbaan van Balkenende: de Europese Grondwet. Die werd tegen de wil van bijna tweederde van de Nederlandse kiezers onder een andere naam gewoon doorgedrukt. De geschiedenis zal hierover oordelen, en dat Balkenende er dan goed vanaf komt lijkt mij niet erg waarschijnlijk.

Dat Balkenende ons die grondwet door de strot heeft geduwd is op zich al erg genoeg, maar daarbij liet hij - alweer - een gouden kans lopen om toch nog iets voor Nederland in de wacht te slepen. Hij had in ruil voor aanvaarding van die grondwet moeten bedingen dat het immigratie- en asielbeleid zou worden gerepatrieerd. Dus een Nederlandse uitzonderingspositie met terugwerkende kracht op deze beleidsterreinen. Natuurlijk zou zoiets ongehoord zijn in Europese kringen, maar daar was men zo bezeten van de wens om die grondwet erdoor te krijgen dat deze concessie aan Nederland er wel in had gezeten.

Balkenende heeft deze gouden kans verprutst en nu zitten we met de gebakken peren. We hebben - samen met gelijkgestemde landen - zelfs geen initiatiefrecht om Europese richtlijnen gewijzigd te krijgen. Daarvoor zijn we afhankelijk van de luimen van de Europese Commissie. En dan is er ook nog instemming nodig van het Europese Parlement, waar bijvoorbeeld de hele ‘liberale’ fractie gewoonlijk links stemt. Tel uit je winst.