De onmogelijke coalitie

Zijn Geert Wilders en Alexander Pechtold de opvolgers van Mark Rutte en Diederik Samsom?

Dinsdag publiceerde EenVandaag de laatste peiling. Het resultaat ziet er als volgt uit:

PVV: 26
D66: 24
VVD: 23
SP: 21
CDA: 20
PvdA: 11
CU: 8
GL: 5
50+: 5
PvdD: 4
SGP: 3

Hoe groot kan de spreiding zijn? Hoewel de uitslag van deze peiling mij niet aanstaat, kan dit zomaar de uitslag bij de volgende verkiezingen zijn. We moeten er dus rekening mee houden dat het bovenstaande beeld wel eens werkelijkheid kan worden. Zeker als het kabinet-Rutte II valt na de verkiezingen van de Provinciale Staten. Een scenario waarmee ik ernstig rekening houd.

Wilders vs. Pechtold
Zoals we de afgelopen jaren wel vaker hebben gezien, is er een correlatie tussen de omvang van de PVV en D66. Zodra de PVV groeit, groeit D66. Krimpt de PVV, dan krimpt D66. Je kan dus concluderen dat het succes van Pechtold afhankelijk is van het succes van Wilders.

Dat is logisch omdat Pechtold, meer dan wie dan ook in de Nederlandse politiek, de grootste opponent van Wilders is. Hij is afhankelijk van Wilders. Dat laat Alexander niet blijken, maar dat kan een ieder concluderen aan de hand van de tussentijdse peilingen (en verkiezingen).

Een onmogelijke coalitie
Een twee partijencoalitie kan al dat veel gedonder leiden, een driepartijencoalitie nog veel meer. De ironie wil dat met deze uitslag zelfs niet één driepartijencoalitie met een meerderheid in de Tweede Kamer mogelijk is. Er is altijd een vierde partij nodig. Sta daar maar eens even bij stil.

Minister-president Wilders?
De PVV laat al enkele weken zien dat ze in de top van de politiek meedraait, indien we de peilingen mogen geloven. De partij kan zomaar de grootste van Nederland worden indien Wilders zijn achterban kan motiveren om te stemmen. Dat wordt nog een hele klus want het is niet voor niets dat de PVV vier verkiezingen op rij heeft verloren.

De wonderen zijn de wereld echter nog niet uit. Laten we aannemen dat de PVV de grootste wordt. Wat dan? De PVV zal hoe dan ook op dat moment het voortouw moeten nemen om een coalitie te vormen. Dat is geen eenvoudige opdracht voor een politicus, ik kan me voorstellen dat het voor Wilders een nachtmerrie moet zijn.

De meest voor de hand liggende coalitie
Ja, vertel het me maar. Welke coalitie ligt het meest voor de hand? De PVV kan niet een voorkeur uitspreken voor een links of rechts kabinet omdat de partij enerzijds rechts (immigratiebeleid) en anderzijds knetterlinks (economisch beleid) is. Daarmee doorbreekt de partij het oude links/rechts-denken, chapeau, maar maakt ze het zich onder de gegeven omstandigheden niet makkelijk.

Welke meerderheidscoalitie de partij ook zal proberen te vormen, ze zal altijd te maken hebben met grote onderlinge verschillen. Wilders kan een coalitie van de PVV, het CDA en de VVD aanvullen met de SP. Dat zal de VVD tegenhouden (hoop ik). Wilders kan ook D66 vragen aan te schuiven. Yeah right, who am I kiddin'?

Het wordt dus een monsterklus om überhaupt een coalitie te vormen. En dan begint het pas.

De duizend euro van Rutte
Is zo’n coalitie eenmaal gevormd - de wonderen zijn de wereld nog niet uit - en krijgen we Geert Wilders als minister-president, dan begint het gedonder pas goed. Niet omdat Wilders geen goede minister-president zou zijn, maar om hele andere redenen.

Welke coalitie ook wordt gevormd, de PVV zal daarin nooit, never, jamais haar kroonjuwelen kunnen verzilveren. Een dergelijke coalitie zal nooit de euro loslaten, zal nooit uit de EU stappen, zal er nooit voor kiezen Nederland te de-islamiseren. En dat zal Wilders angst inboezemen. Want geloof me, de beloofde duizend euro van Rutte zal verbleken bij de roep om minder EU, minder euro en minder islams Wilders eenmaal Vak K aanvoert.

Wat denkt u, zou hij dat aandurven? Ik denk van niet.

Cordon volontaire
Ik voorspel daarom weer een mooie move van Wilders zodra zijn PVV bij de volgende verkiezingen voor de Tweede Kamer de grootste wordt of dreigt te worden. Net als op die gedenkwaardige woensdagavond op 19 maart zal Wilders weer iets roepen om maar buitengesloten te worden.

Want op het moment dat Geert zijn achterban 'minder, minder, minder' liet scanderen, dreigde zijn PVV de grootste partij van Den Haag te worden volgens de voorlopige tussenstand. Er moest dus ingegrepen worden. Hij wilde de verantwoordelijkheid niet nemen en plaatste zijn partij handig buiten de politieke orde.

Hij vormde geslepen zijn cordon volontaire. Hij deed het eens, hij kan het zo weer doen.

Escape
Blijft de huidige verdeeldheid in de peilingen aanhouden en blijft de PVV de grootste, dan is de kans daarom uitermate klein dat Wilders, of één van hen die mede mogen optreden namens zijn eenmanspartij, minister-president wordt. Daar zit overigens wel een escape voor Wilders: laat een andere PVV'er het kabinet aanvoeren en blijf zelf in het parlement zitten. Hij kan op die manier oppositie voeren tegen zijn eigen kabinet.

Een tweede escape is om zichzelf niet meer verkiesbaar te stellen. Dat zie ik niet gebeuren. De laatste escape is dat hij wel de lijst aanvoert bij de verkiezingen en snel daarna de politiek verlaat of Den Haag inruilt voor Brussel. De tweede en derde escape zullen automatisch leiden tot het imploderen van de PVV in de Nederlandse politiek. Dat is bepaald geen fijn vooruitzicht voor Wilders.

Conclusie
Als de huidige peilingen stand houden, dan zullen volgende verkiezingen een enorme versnippering van het politieke speelveld laten zien met vijf partijen die elk in de 20 zetels scoren. Coalitiebesprekingen zullen een crime worden. Misschien zijn zelfs nieuwe verkiezingen nodig.

De enige redding is dat er wederom, net als in 2012, een sterke polarisatie optreedt en kiezers zich gedwongen voelen om massaal op die ene partij te stemmen omdat die andere dan wel eens de grootste kan worden. En die twee zullen vervolgens met elkaar moeten gaan regeren.

In 2012 viel die eer te beurt aan Rutte en Samson; heten hun opvolgers Wilders en Pechtold?

Meer bijdragen van Peter van Dijken voor DDS staan hier. Volg hem op Twitter: @PetervanDijken.