De Macht van de Media

De relatie tussen politiek en media is een dankbaar onderwerp voor discussies variërend van borrelpraat tot dissertatie en alles wat er tussen in ligt. De houdgreep waarin “de” politiek en “de” media zich bevinden levert een grijs gebied op waar desgewenst een ieder naar hartenlust samenzweringen kan ontdekken die de bijl aan de wortel van onze democratie vormen. Het is daarom niet verwonderlijk dat Bart-Jan Kazemier (1979) met De Man in het Midden kiest voor een klassieke conspiracy-thriller over juist de bij voorbaat smoezelige relatie tussen media en politiek.

De Man in het Midden, niet te verwarren met het gelijknamige boek van J. Bernlef, draait om de advocaat Max Metzer. Ooit voorbestemd voor de absolute top van de strafrechtadvocatuur, maar door het lekken van een naam van een kroongetuige op een zijspoor terecht gekomen. Een zijspoor dat telkens uitzicht biedt op het afvoerputje ware het niet dat zijn leermeester en goede vriend Pieter Heijnen hem het hand boven het hoofd houdt en in zijn advocatenkantoor nog altijd ruimte heeft voor Metzer. Juist deze aan lager wal geraakte en met alcoholproblemen kampende Metzer wordt door een speling (?) van het lot als advocaat in piketdienst toegewezen aan de zoon van mediamagnaat Michael van Leer die wat crimineels op zijn kerfstok heeft. Blijkbaar kan onze Metzer nog wat, want hij krijgt de jonge Van Leer vrij zonder dat zijn identiteit bekend wordt en zonder dat een aanklacht volgt. De dank van vader Michael is groot en levert Metzer een nieuwe carrière op bij VLM waar hij stukje bij beetje wordt meegezogen in een samenzwering van groteske proporties. Want deze Michael van Leer is directeur/eigenaar van de Van Leer Mediagroep (VLM) een soort variant op steroïden van het (oude en toen nog onafhankelijke) Endemol. Aangezien De Man in het Midden in Nederland speelt, komt de vergelijking met John de Mol (en diens zoon Johnny) op. De reikwijdte van VLM zou John de Mol nog als compliment kunnen opvatten, maar Van Leer heeft vanaf de eerste ontmoeting met Metzer overduidelijk het beste met zijn VLM voor ten koste van Nederland en is daarmee meer een John de Mol met een Napoleon-complex gemixt met een toefje Willem Holleeder.

Het aardige aan dit debuut van Kazemier is dat eenmaal begonnen in De Man in het Midden je, zeker de eerste helft van het boek, maar blijft lezen. In dat perspectief lijkt hij de kunst van de pageturner van Dan Brown goed te hebben afgekeken. Daarbij raast hij gelijk Brown door zijn plot heen waardoor gaten in logica en plot er minder toe doen en al snel vergeten zijn. Net als Brown (en vele thrillerschrijvers) injecteert Kazemier herkenbare elementen uit de (politieke) actualiteit om zijn verhaal overtuigingskracht mee te geven. Het is daarom niet gek dat een tweepartijencoalitie (die na de Provinciale Statenverkiezingen wel beschikken over een meerderheid in de Eerste Kamer) wordt geleid door een premier die heel erg in de verte is gemodelleerd naar onze huidige premier. Maar in de wereld van Kazemier is deze premier een studiegenoot van Metzer en een pion in de queeste van Van Leer om zijn VLM de dominante kracht in de Benelux te maken inclusief het politieke bestel van diezelfde Benelux. Een voornemen waardoor hij de steeds meer door (politieke) vrienden verlaten premier hard nodig heeft. En om zijn plan te laten slagen is de inbreng van Metzer onmisbaar. Zoals het een goede thriller betaamt is Metzer daar in beginsel niet van op de hoogte, maar ontrafelt hij beetje bij beetje de samenzwering waarin hij vuistdiep in verzeild is geraakt. Hoe het precies zit, wordt hier natuurlijk niet uit de doeken gedaan, maar een citaat uit De Donkere Kamer van Damokles van W.F. Hermans die de titelpagina siert, is een duidelijke clou.

Hoewel De Man in het Midden lekker weg leest, laat Kazemier wel de nodige steken vallen bij dit debuut. Hoewel Kazemier een vlotte pen heeft, wordt zijn stijl nogal eens ontsierd door onnodige en overtrokken beschrijvingen zoals “het geluid van de wekker, snerpend als een cirkelzaag op plaatijzer” en “als kalme golven rolden de dagen voorbij, Metzer meevoerend op hun leegheid”. Ook hadden de personages wat minder eendimensionaal mogen zijn en gaat het verhaal net wat te snel en teveel in de conspiracy-hoek om de lovende woorden van (medeuitgever!) Tomas Ross -  “de Man in het Midden geeft een realistisch en schrikwekkend beeld van de al te innige relatie tussen politiek en media” - oprecht gestand te doen. Een minder daverend verhaal zou geloofwaardiger zijn en daarmee meer te zeggen hebben over de bestaande relatie tussen politiek en media in Nederland.

Dit alles laat onverlet dat Kazemier – in de wereld van de conspiracy-thrillers – een aardig debuut heeft geschreven dat, met het oog op de komende zomermaanden, zondertwijfel door velen met plezier op het strand of in het vliegtuig kan worden gelezen.