De leugen regeert

Het lijkt wel alsof oorzaak en gevolg, rede en gevoel, feit en mening overal door elkaar worden gehusseld. Helder denken lijkt te hebben plaatsgemaakt voor hysterie en verslaggeving van (internationale) gebeurtenissen dienen steeds vaker en steeds meer met een korreltje zout te worden genomen.

Dat geldt niet alleen voor de gebeurtenissen in Oekraïne, waar de propagandamachines over-en-weer overuren draaien, ook in de respectievelijke media; het geldt zeker ook voor de framing van Israël als Het Ultieme Kwaad in de berichtgeving over het conflict in Gaza en het geldt zelfs voor het misselijkmakende anti-semitisme in onze eigen achtertuin, waarvan de éne burgemeester de ander uit de wind probeert te houden. De hypocrisie ten top en de omgekeerde wereld natuurlijk.

Van de week besteedde ik al kort aandacht aan het fenomeen 'internettrollen'. Politieke partijen, overheden, afscheidingsbewegingen en terroristische organisaties gebruiken steeds vaker het internet en sociale media als twitter en Facebook om de publieke opinie te beïnvloeden. Op zich weinig nieuws onder de zon, want dat de gevestigde orde probeert om de publieke opinie naar haar hand te zetten is al zo oud als de weg naar Rome. Maar wat het wel interessant maakt is, dat door de toenemende invloed die sociale media spelen bij de opinievorming, het risico bestaat dat niemand iemand nog gelooft. Met andere woorden: waarheidsvinding wordt lastiger en de waarheid kan en zal te allen tijde geweld worden aangedaan. Het zal in elk geval zeker geprobeerd worden. Alles zal uit de kast worden gehaald om de gunst van de publieke opinie te verwerven en het toenemend gebruik van sociale media biedt daartoe een dankbaar platform. Gevolg hiervan is dat wie de waarheid en de feiten wil achterhalen nog meer en nog beter als anders aan bronnenonderzoek en factchecking moet doen.

Hier in Nederland hebben de meeste mensen een standaard voorkeur voor de 'underdog', ook al wijzen de feiten een hele andere richting uit. Het bekendste (en actueelste) voorbeeld hiervan is de sympathie die velen hebben met de afschuwelijke laffe en wrede Hamas terreurgroep. Het is voor iemand als ik nauwelijks te bevatten dat verstandige mensen Israël aanwijzen als de hoofdschuldige in dit conflict, laat staan het land het recht ontzeggen zichzelf te mogen verdedigen. Hamas schendt alle bestanden, Israël belt op wanneer ze raketten gaan afschieten; Hamas gebruikt onschuldige burgers als menselijk schild en probeert zoveel mogelijk slachtoffers onder de joodse burgerbevolking te maken, Israël wil haar belagers treffen, enzovoorts enzoverder. Maar de enorme (internationale) pro-Palestina lobby valt bijna niet te stoppen. Het ontmaskeren van de leugens van die lobby is 'a hell of a job' om met wijlen Pim Fortuyn te spreken.

De rol van de (sociale) media bij de opinievorming neemt echter juist enorm toe, ondanks het getrol. Ik vind dat een zorgwekkende ontwikkeling, waarvan ik ook niet zo een, twee, drie zie hoe je dat kunt stoppen of verminderen, anders dan de leugens zoveel mogelijk proberen te ontmaskeren.