De eurozone: gevangenis of vakantiekamp?

Zoals Telegraaf-columnist Martin Visser onlangs stelde, begint de eurozone steeds meer te lijken op een gevangenis. Zijn collega-columnist Alex Sassen van Elsloo heeft het zelfs over een dwangbuis.

De one-size-fits-all euro (het “wonder van stabiliteit” van Pechtold) leidt in de praktijk tot lage of negatieve economische groei, oplopende schulden en een massa werkloosheid, die in West-Europa niet meer is voorgekomen sinds de jaren dertig van de vorige eeuw.

Toch moeten we volgens de Europese elite vasthouden aan de euro als “stabiliteitsanker”, want anders staat ons financiële hel en verdoemenis te wachten. Of dat werkelijk zo is, kunnen u en ik als gewone mensen niet controleren. Zijn er mogelijkheden om binnen de grenzen van het huidige europact zaken te verbeteren? Wat we de laatste maanden zien is dat de economie iets aantrekt en dat enkele Zuid-Europese landen lijken te “bodemen” . Maar dat herstel is fragiel, wordt mede veroorzaakt door de ruimhartige geldpolitiek van Amerika, Japan en Engeland, en zou wel eens tijdelijk van aard kunnen zijn.

Het pad van hervormingen
Ondertussen probeert de Europese Commissie en met name de “begrotingscommissaris” Olli Rehn, in te zetten op het pad van hervormingen naast financiële discipline. Daar kan ik, als rationele liberaal, Rehn natuurlijk niet geheel ongelijk in geven. Door arbeidsmarkt hervormingen, pensioen hervormingen, het liberaliseren van markten voor goederen en diensten en meer van soortgelijke hervormingen, kan de economie (deels) vlot worden getrokken.

Het probleem dat zich daarbij voordoet, is dat de eurozone landen een ongelijk hervormingstempo aanhouden (zie ook mijn artikel Hervormingen in Frankrijk, mais non!). Sommige landen hervormen flink, andere mondjesmaat, en weer andere helemaal niet. Met name de economische grootmachten Frankrijk en Italië blijven ernstig achter op het vlak van hervormingen en gezien de politieke ontwikkelingen daar (Marine Le Pen en Beppe Grillo) zit het er dik in dat ze dat blijven uitstellen.

Dan komt het “gevangenis-karakter” van de eurozone duidelijk naar voren. Omdat de landen aaneengeklonken zijn in de muntunie, worden de goede leerlingen in de klas (de landen die wél hervormd hebben, Duitsland voorop) gedwongen om de rekening te betalen voor de achterblijvers en doemt steeds meer de door velen gevreesde transferunie op, die in veel opzichten al een feit is geworden, alleen voelen we er nu nog relatief weinig van. Doordat de gezonde landen steeds meer afgeroomd worden, zal ook hun economische groei afnemen en zijn we weer terug bij af.

Europese “quantative easing”?
Een andere zogenaamde uitweg, mijns inziens de verkeerde, is het aanzetten van de geldpers in de eurozone. Met name de laatste weken horen we steeds meer signalen dat dit toch het geval zal zijn en dat is natuurlijk hetgeen waarop de falende president van Frankrijk, François Hollande, vurig hoopt. Door de ECB een “quantative easing” programma uit te laten voeren wordt de groei kunstmatig aangeslingerd, zonder dat daar pijnlijke hervormingen tegenover staan.

Zoals we weten uit Amerika staan daar veel nadelen tegenover en die nadelen zullen in een Europese setting nog veel zwaarder wegen. De euro heeft immers niet de status van mondiale reserve munt zoals de US dollar. Een Europese versie van “quantative easing” zal leiden tot hoog opgeklopte beurskoersen, een feestje voor beleggers, maar het geld zal niet of te weinig terecht komen waar het echt nodig is: bij het kwakkelende MKB en de creperende Europese burgers.

Het is dan wachten op de onvermijdelijke beurscrash die het feestje bruut zal beëindigen. In de tussentijd zijn de Europese burgers opgescheept met een hogere inflatie bij een aanhoudend lage rente (een straf voor spaarders), verder oplopende staatsschulden en een totaal opgeblazen balans van de ECB. Zodra de Noord-Europese burgers doorkrijgen welk kunstje hun geflikt is zal ook hier een politieke crisis uitbreken, die zijn weerga niet kent. 

Kortom, de eurozone lijkt werkelijk op een gevangenis, we kunnen er niet of moeilijk uit, maar als we erin blijven zitten weten we dat we niet oud zullen worden: vroeg of laat krijgen we een mes tussen onze ribben op de binnenplaats. In afwachting daarvan worden we regelmatig van achteren genomen in de publieke doucheruimte, om maar even in de Visseriaanse beeldspraak te blijven.

Alternatieve scenario’s
 Zoals meerdere columnisten op DDS al onder uw aandacht hebben gebracht, is er ook binnen eurozone verband een redelijk alternatief, namelijk The Matheo Solution (TMS) van André ten Dam. Door de euro te behouden als handelsmunt maar de monetaire flexibiliteit te herstellen door het (virtueel) herinvoeren van nationale munten in het EMS (Europees Monetair Stelsel), kan een einde gemaakt worden aan de ergste “gevangenis-aspecten” van de eurozone.

Natuurlijk zal de eurozone ook dan een collectieve exercitie blijven, zodat er niet een volledig herstel zal komen van de nationale soevereiniteit. Het is dus een compromis. Maar misschien zal de eurozone dan in plaats van op een gevangenis, iets meer gaan lijken op een vakantiekamp. Een plaats waar de meeste mensen met plezier heen gaan, omdat je er vrij bent om verschillende activiteiten te ontplooien. Als het mooi weer is ga je buiten sporten of zonnen, als het slecht weer is ga je gezellig binnen spelletjes spelen. Je geniet ervan, omdat je weet dat  je ooit weer naar huis zal gaan.

Het grote voordeel van TMS zou zijn, dat de goeden niet meer zo veel onder de slechten hoeven te leiden. De krachtige hervormers onder de landen kunnen hun prijs- en inflatieniveau laag houden en hun burgers en bedrijven daarmee belonen. De achterblijvers kunnen hun munt devalueren, dat zal hun burgers even pijn doen (maar lang niet zoveel als de kaalslag van de interne devaluatie) en ze kunnen daarna met een aantrekkende economie de achtervolging weer inzetten. Als zij dan vervolgens het hervormingspad ook inzetten en de schulden gestructureerd afbouwen, kan er misschien nog wel iets moois opbloeien in het euro vakantiekamp!