De Eurocrash nadert - LTRO3 in aantocht?

Niet alleen werden alle grote vaderlandse banken vannacht door Moody's met twee stappen in rating verlaagd (Ook de Rabo-bank!), al was die ratingaanpassing in de eerste plaats vanwege de langere ternijn aspecten van hun kredietportefeuilles (waarmee men met een keurig eufemisme de Nederlandse hypotheekmarkt aanduidt). Wat daarnaast nog een rol zal spelen, is dat het CPB, bij monde van directeur Coen Teulings gisteren verklaarde, een opbreken van de eurozone niet langer uit te kunnen sluiten. Dat hij dat zomaar uit zijn mond laat vallen kan niet anders worden geïnterpreteerd, dan dat hij er vanuit gaat dat een dergelijk scenario daadwerkelijk plaats zal vinden. De alternatieven lijken op te zijn. De fase van erkenning lijkt aangebroken.

Vandaag bereikten de obligatiemarkten de pijngrens van 7% voor Spaanse 10-jaarsleningen. Italië demonstreerde dat zij nog steeds geld kan lenen op de kapitaalmarkten, ook langer lopende, maar de rente waartegen dat geld verkregen werd is op termijn evenzeer onhoudbaar als de 7%-grens die Spanje vandaag ongetwijfeld nemen zal. Voor een dubbele bailout van zowel Spanje als Italië ontbreekt het de EU aan voldoende geld. Nu ook het ESM nog niet operationeel is (officieel: 1 juli), zijn de mogelijkheden uiterst beperkt. De bankrun in de zuidelijke staten gaat overigens gewoon door.

Technisch gezien is zelfs de financiering van de bankenbailout van Spanje vorig weekend nog niet eens rond, iets wat waarschijnlijk ook nog een bijdrage levert aan de paniek die de markten beheerst, maar een majeure factor is het niet. Dat Cyprus deze week technisch gezien eveneens een bailout kreeg toegezegd is de meeste media in Nederland ontgaan, evenals het bericht dat het nietige Slovenië op het punt staat er een aan te vragen voor haar banken. Het gaat 'slechts' om 4 miljard euro, maar zoals vrijwel alle EU-landen zit Slovenië aan de grens van wat zij vermag.

Angela Merkel kan dan wel zeggen, dat hoe pijnlijk ook, een politieke unie door de gebeurtenissen onafwendbaar geworden is, maar dat is niet langer een reëel commentaar. De tijd is eenvoudig op. Ter illustratie kan ik u aanbevelen eens het tijdpad te bekijken van de ineenstorting van het EMS in 1992 . Leerzaam, en illustratief voor wat we thans om ons heen gebeuren zien. Ook toen moesten de Europese leiders na veel gespartel erkennen dat zij zich vertild hadden. Het directe gevolg - het verdrag van Maastricht - heeft daarna nog slechts rampen opgeleverd, en is feitelijk weinig anders dan een poging achteraf van de Europese leiders om de geschiedenis van hun veronderstelde gelijk naar hun eigen aangezicht te herschrijven. De prijs daarvoor zullen we de komende jaren gaan betalen.

LTRO3
De nood is nu zo hoog gestegen,dat het vrijwel onvermijdelijk is dat de ECB vandaag zal aankondigen dat er voor de Europese banken een derde LTRO beschikbaar komt, in een laatste desperate poging om tijd te kopen. De halfwaardetijd van een derde LTRO wordt door betrouwbare Amerikaanse analisten geschat op nog slechts een week of twee (in het gunstigste geval), maar het zal in ieder geval voorkomen dat vandaag het doek voor de euro al valt. Niettegenstaande het vermoedelijk beperkte effect, zijn de signalen dat er vandaag nog een LTRO komt onmiskenbaar.

Waarom nog zoveel geld weggooien voor een paar weken uitstel? Hier ontspint zich een welhaast Shakespeareaanse ironie: om de crisis over het weekend van de gevreesde Griekse verkiezingen heen te tillen. Het heeft een bittere rechtvaardigheid, dat het land waarmee alle ellende begon, en waarvan ons met zoveel pathos werd verklaard, dat haar vertrek uit de eurozone het einde van de wereld zoals we die kenden zou betekenen, die onheilsvoorspelling inderdaad alsnog dreigt waar te gaan maken.

Toch blijven de Eurocraten tegen beter weten in hopen dat een verkiezingsoverwinning van een gematigde Griekse partij als ND op 17 juni het onvermijdelijke nog zal kunnen stoppen. Dat Slowakije gisteren al heeft aangekondigd, dat in het geval dat van een betalingsweigerende SYRIZA-regering (overigens niet als zodanig genoemd, maar duidelijk bedoeld) wordt verkozen, te zullen eisen dat Griekenland de euro wordt uitgegooid, kan de Europese feestvreugde nog slechts verhogen.

Want het lijkt onontkoombaar, dat de Grieken in grote meerderheid zondag zullen kiezen voor het linkse Syriza, dat lak heeft aan de Europese dictatuur, en alleen daarom al de nationaalbewuste Grieken bijzonder aanspreekt. Maar ook als er een electoraal 'wonder' plaatsvindt, zal de nieuwe LTRO de EU niet helpen. Dat feit is gelegen in de eis van de ECB aan banken die van het goedkope krediet gebruik wensen te maken, dat zij  een acceptabel onderpand verschaffen. Edoch, helaas helaas, weinig Europese banken die een LTRO-krediet goed kunnen gebruiken, beschikken nog over bezittingen die als onderpand kunnen dienen.

Het mooie van Griekse orakels en profetieën is voor classici altijd hun ambigue karakter geweest. Koning Croesus (spreekwoordelijk de rijkste vorst van zijn tijd) van Lydië vroeg het orakel van Delphi om raad over zijn voornemen het Perzische Rijk aan te vallen, en kreeg als antwoord: "een groot rijk zal ten onder gaan". Dat het zijn eigen rijk zou zijn drong niet tot hem door. Kenmerkend voor dit type voorspelling is immer, dat alle pogingen het voorbestemde lot te ontlopen, het juist steeds dichterbij brengen. Uiteindelijk is er weinig nieuws onder de zon, al laat de verschijningsvorm nooit af ons te verbazen.

-----