De enige exitstrategie voor Afghanistan

Afgelopen maandag kwamen NAVO-leiders tot een ‘onomkeerbaar’ plan de oorlog in Afghanistan op verantwoorde wijze te beëindigen. Dit houdt in dat bijna alle ISAF-troepen Afghanistan zullen verlaten tegen het einde van 2014. De huidige exit strategie blijft leunen op een zelfredzame Karzai regering. Dit is een monumentale vergissing.

Meer dan eens wordt er uit het oog verloren waarom er een missie in Afghanistan is. Het ging niet om de Taliban op zich, maar om het feit dat zij onderdak boden aan Al-Qaida. Het doel was als volgt: verdrijf de Taliban en creëer een staat die nooit meer onderdak zal bieden aan Al-Qaida.

Het is de internationale gemeenschap met enig gemak gelukt de Taliban in 2001 te verdrijven, maar het vernietigen van de organisatie en hun ideologie is mislukt en zal ook niet meer slagen voor 2014. Maar zal het 'nieuwe' Afghanistan zonder grote internationale troepenmacht inderdaad Al-Qaida weigeren of zelfs bestrijden?

Alleen in Kabul, want tot daar reikt de invloed van de Karzai-regering, is het waarschijnlijk dat het Al-Qaida zal bestrijden. Niet zozeer omdat Karzai de groepering zo veracht, maar omdat Al-Qaida een levensgrote bedreiging is voor Karzai zelf. Zij zien hem als een afvallige loonslaaf van de VS. Buiten Kabul gaat een ander verhaal op en ligt het aan de houding van lokale stammen en milities jegens Al-Qaida. In gebieden waar de Taliban met de scepter zwaaien, mag nu nog verwacht worden dat dit wederom een veilige haven voor Al-Qaida zal zijn.

Maar de vraag is natuurlijk: kan Karzai überhaupt aan de macht blijven zonder steun van de ISAF? Alles wijst erop dat dit niet het geval is. Zijn veiligheidsapparaat is zelfs voor Afghaanse begrippen corrupt en de afwijkende loyaliteiten van onderdelen binnen zijn leger en politiemacht maken dat zij de eenheid missen die noodzakelijk is om het op te nemen tegen de vrome, niet- corrupte, uniforme en geharde Taliban. Het ligt dus in de lijn der verwachting dat de Taliban enige tijd na het vertrek van de ISAF, Afghanistan zal heroveren.

Achter de schermen wordt de herovering door de Taliban ook al als onvermijdelijk beschouwd. Onlangs organiseerde de JOVD een bezoek aan de ambassade van de VS. Hier sprak de aan de Democraten gelieerde foreign policy expert dr. Daniel Nelson. Op mijn vraag of hij niet bang was dat Karzai het na een jaar af zou leggen tegen de Taliban antwoordde hij op cynische wijze: The man won’t even last three weeks.

De regio is zich hier ook ten volste van bewust. Het is niet voor niets dat Pakistan de Afghaanse Taliban steunt, het weet dat het land op lange termijn weer onder hun controle zal staan. Dan hebben zij in de Taliban een bondgenoot die de Pakistanen strategische diepte kunnen bieden in hun imaginaire doodstrijd met India. 

Dit zorgwekkende vooruitzicht brengt ons bij de essentiële vraag: is de oorlog verloren als de Taliban het land heroveren? Gek genoeg is het antwoord hierop nee. De oorlog is pas verloren als de Taliban het land heroveren én zij wederom onderdak bieden aan Al-Qaida, daar was de hele oorlog immers om te doen. Dit simpele gegeven maakt dat er eigenlijk maar één realistische exit-strategie voor Afghanistan is. En die is spijkerhard en slecht te verkopen aan de massa’s.

Om te bewerkstelligen dat de Taliban geen onderdak meer zullen bieden aan Al-Qaida zal het Westen zich in vreemde maar noodzakelijke bochten moeten wringen. Het moet toegeven dat het de strijd om Afghanistan zelf verloren heeft, maar tegelijkertijd zal het jegens de Taliban een zeer gemeend dreigement moeten uiten.

Het zal publiekelijk of via diplomatieke kanalen de volgende boodschap over moeten brengen:

Ja, jullie hebben de strijd om Afghanistan gewonnen, maar dat was niet ons primaire doel. Onze missie was en blijft het vernietigen van Al-Qaida en deze missie zal continueren, ook zonder onze aanwezigheid op Afghaanse grond. Wij laten jullie regime met rust, maar zodra onze inlichtingendiensten opmerken dat jullie wederom onderdak bieden aan Al-Qaida, komen onze luchtmachten en speciale eenheden terug om wederom elke vezel van jullie infrastructuur te vernietigen en jullie leiders te doden. Geen wederopbouw, geen grote troepenmacht, slechts de snelle vernietiging van alles dat jullie capabel maakt. Mocht dit jullie toch niet weerhouden van het huizen van Al-Qaida, doen we het nog een keer en als jullie hardleers zijn: nog een keer. Geen wederopbouw, slechts vernietiging.

De Taliban en Al-Qaida vormen geen uniform blok en bovendien is de Taliban geen internationale terroristische organisatie. In september 2001 vonden er binnen de Taliban verhitte discussies plaats over het al dan niet uitleveren van Osama Bin Laden, maar ze bereikten geen consensus voordat de Amerikaanse aanval begon. De Taliban zijn niet verslagen, maar zij hebben de afgelopen jaren substantieel geleden. De kans bestaat dat zij in ruil voor soevereiniteit in Afghanistan, Al-Qaida in de toekomst zullen weren.

Dit is voor het Westen de enige reële kans op het alsnog behalen van de primaire doelstelling van de oorlog: een Afghanistan dat geen onderdak biedt aan Al-Qaida.

Is de bovenstaande aanpak ethisch te verantwoorden? Moeilijk. Deze aanpak impliceert dat het mens- en vooral vrouwonterende regime terugkeert en dat het hele democratiseringsproces en het 'beschavings'-offensief voor niets is geweest. Vrouwen zullen wederom als vuil behandeld worden en alle kleine overwinningen als sport en onderwijs voor meisjes en vrouwen zullen met geweld ongedaan gemaakt worden.

Ook zal het betekenen dat het Westen indien nodig zijn dreigementen waar moet maken en dat zal een novum zijn: vernietiging zonder een door het Westen betaalde wederopbouw.

Het is niet fraai, maar soms is er maar een manier om een slechte situatie werkbaar te maken. Het Westen kan kiezen voor een ethisch verantwoorde nederlaag, of een ethisch onverantwoorde overwinning. De realiteit is hard en simpel: als het Westen kiest voor een onethische overwinning valt in ieder geval de primaire doelstelling te behalen: Al-Qaida buiten Afghanistan houden. Als het Westen kiest voor een ethisch verantwoorde nederlaag, zijn alle mannen en vrouwen van de ISAF, Afghan National Army en burgers in essentie voor niets gestorven of verminkt.