D66 stapelt regels op regels

D66-Kamerlid Wouter Koolmees pleitte gisterenmiddag bij Buitenhof voor strengere regels bij overnames en fusies om te voorkomen dat 'megabanken' ontstaan die, als ze over de kop dreigen te gaan, door de staat moeten worden gered.

''We moeten af van het systeem dat banken in goede tijden veel winst maken, maar in slechte tijden aankloppen bij de belastingbetaler," zei Koolmees. "Ik wil toe naar een situatie waarin banken, net als andere bedrijven die slecht presteren, failliet kunnen gaan, zonder dat belastingbetalers hiervoor opdraaien."

Dat is een sympathieke, liberale insteek, maar de conclusie die Koolmees vervolgens trekt is allesbehalve liberaal. Volgens hem is een verbod op grote banken "cruciaal" om te voorkomen dat de belastingbetaler ooit nog eens een bank moet redden. Dan neemt hij aan dat de overheid geen andere keuze heeft op het moment dat een zogenaamde megabank failliet dreigt te gaan.

Dat is natuurlijk niet waar. De staat moet er nog altijd voor kiezen om een bedrijf te helpen of te redden. Door te doen alsof er geen sprake is van zo een keuze, komt het voorstel van Koolmees erop neer dat hij banken afstraft wanneer ze te succesvol worden.

Dat blijkt ook uit zijn tweede argument voor een verbod op 'megabanken'. De consument zou te lijden hebben wanneer er onvoldoende concurrentie plaatsheeft. "Ook daarom moeten we voorkomen dat er over tien jaar niet een klein groepje megabanken overblijft en mensen onvoldoende keuze hebben. Dan gaan mensen onnodig veel voor hun hypotheek betalen," beweerde Koolmees.

Was dat het geval voor de bankencrisis? Nee, in tegendeel. Klanten betaalden juist te weinig voor hun hypotheken, omdat er, ondanks het beperkte aantal banken, sprake was van hevige concurrentie.

Een partij die zich liberaal noemt moet toch beter weten. Bedrijven kunnen alleen groot worden wanneer zij hun klanten tevredenstellen. Een bank die te dure hypotheken verkoopt, zal klanten verliezen, ook al is er maar een 'kleine groepje' banken. Indien geen van de concurrenten van die bank een goedkopere hypotheek aanbiedt, wordt er op een geven moment vanzelf ergens een nieuwe bank opgericht om in die vraag te voldoen. Tenzij allerlei regelgeving dat onmogelijk maakt, en laat dat nu net het geval zijn. Banken mogen geen goedkopere hypotheken meer verkopen, want dat was volgens de politici de oorzaak van de crisis.

Telt U even mee? De overheid stelt hogere kapitaaleisen, waardoor het moeilijker is geworden voor kleine banken om het hoofd boven water te houden en moeilijker is geworden om een nieuwe bank te beginnen. De overheid stelt strengere voorwaarden aan de hypotheekverstrekking, waardoor er weinig variatie meer is in het aanbod. Vervolgens klaagt Koolmees dat er wel erg weinig banken overblijven en er zometeen geen goedkopere hypotheken worden verkocht en stelt hij voor nog meer regeltjes te maken om de situatie, die de overheid zelf heeft gecreëerd, bij te stellen.

D66-logica?