Covid-19, pensioenen en een brede kloof tussen establishment en volk: 2020 was een uiterst moeizaam jaar

Nu het einde van het jaar van de pandemie ‒ 2020 ‒ bijna voorbij is, maakt Frits Bosch de balans op. Behalve de volksgezondheid was het ook geen best jaar voor pensioenen, de cohesie van de samenleving of vertrouwen in de beurs. Maar al die neerslachtige berichten kunnen de brandstof zijn voor een geweldig 2021. Frits: "Pessimisme en treurnis moeten tot actie leiden om het roer om te gooien."

2020 spoedt ten einde. Het was een uiterst moeizaam jaar door de grote impact van Covid-19 op onze gezondheid, economie, psychologie en maatschappij. Toch is het te betreuren aantal doden is relatief bescheiden. Tijdens de Spaanse griep van 1918-1919 stierven er volgens de hoogste schattingen 100 miljoen mensen. Dat zijn er nu bij het coronavirus ruim 1,7 miljoen, ofwel zo'n 0,17% van het aantal slachtoffers dat bij de voorgaande wereldwijde pandemie viel. In Nederland waren er toen 40.000 doden; we zitten nu nog niet op eentiende. Het vaccin is echter ook in aantocht. Dus: moed houden, het komt goed!

Het afgelopen jaar was ook een treurig jaar in maatschappelijk opzicht. De VS en de verkiezingen maakten ons niet vrolijker. Zelden heeft de kloof tussen ‘het volk’, de Republikeinen en ‘het establishment’, de Democraten, zich zo duidelijk gemanifesteerd. Joe Biden won. Treurig dat deze bedenkelijke figuur de 46ste president van dit fantastische land wordt. Hij heeft zijn kabinet samengesteld op basis van huidskleur, afkomst en geslacht. Ook het Amerikaanse leger heeft aangekondigd het personeelsbeleid op die voet voort te zetten.

Ik heb herhaaldelijk in woord en geschrift duidelijk gemaakt waarom het Westen met identity politics een verderfelijke richting is ingeslagen. Dit zorgt voor nog meer frustraties, tweespalt en achteruitgang van algemeen welzijn. Ook bij ons heeft de inclusie-idioterie toegeslagen, leidend tot neergang van het Westen. Biden is al bij aanvang een slechtere president dan Donald Trump ooit zou kunnen worden.

Van Sinterklaas heb ik dit jaar het boek ‘The Tiranny of Merit’ van Michael J. Sandel gekregen. Harvard-hoogleraar Sandel is de bekendste Amerikaanse politieke filosoof van de VS. Hij doet met dit boek zijn reputatie weer alle eer aan. Hij ontleedt met chirurgische precisie wat er in maatschappelijk opzicht mis is in de VS. Dat is niet weinig. Hij schetst hoe door ‘meritocratische selectie’ de maatschappelijke en politieke waardering voor lageropgeleide mensen en laagbetaalden steeds verder afneemt. In VK komen ze er nu wel achter hoe afhankelijk ze zijn van laagopgeleide en laagbetaalde vrachtwagenchauffeurs. Ook wij weten hoe essentieel zorgpersoneel voor ons is. Betaal ze en waardeer ze! Sandel schuift (terecht) de oorzaak van de kloof volledig in de schoenen van het establishment. Het is de schuld van de mindset en eigenbelang van de elite. De opkomst van populisme heeft een reden ‒ het kwam niet zomaar uit de lucht vallen. Establishment dient de hand in eigen boezem te steken volgens Sandel en de kloof te dichten.

2020 was ook voor ons land een treurig jaar. Covid was zeer dominant. Maar het was ook maatschappelijk niet best, zij het minder manifest dan in de VS door onze grote aantal partijen in plaats van twee blokken die tegenover elkaar staan. Als ik dicht bij huis blijf kom ik uit bij twee hoogleraren die ik goed ken: Paul Cliteur en Piet Emmer, respectievelijk onze grootste rechtsfilosoof en onze grootse expert op het terrein van slavernij en kolonialisme. Beide heren zijn valselijk in verband gebracht met respectievelijk antiseminitisme (Universiteit Leiden) en racisme (NOS en NRC). Het is een gotspe. Geen excuses worden gemaakt. Voor mij is dit een indicatie dat het goed mis is in dit land: we zijn mentaal ziek. Ik ben ertegen tekeer gegaan en heb er geen seconde spijt van. Godzijdank dat deze platforms er zijn waar je in verweer kunt komen tegen onrecht. De mainstream media hebben niet langer het monopolie op de landelijke correcte opinie.

Ook werd na tien jaar oeverloos praten een nieuw pensioenstelsel gepresenteerd. Ik was lang niet de enige die er niet blij mee is. De keuze was: of je handhaaft het huidige systeem gebaseerd op intergenerationele solidariteit en gaat wat doen aan die absurde rekenrente. Of je snijdt de solidariteit door en gaat over op volledig eigen potjes met eigendom. Wat er nu ligt is vlees noch vis. Bij een beheerd vermogen van 1.600 miljard euro worden deelnemers voor de leeuwen van de beleggingsmarkten gegooid bij een dekkingsgraad van gemiddeld 90%. Houd je houtje maar vast gereed om op te bijten. Tot 2025 treedt versoepeling op waardoor grote pensioenfondsen niet direct 15% gaan korten, maar ze zullen dat uiteindelijk wel gaan doen gezien hun niet-kostendekkende premies. Geen wonder dat ouderen – soms ten onrechte ‘dor hout’ genoemd – hiermee niet blij zijn.

Pensioen is een ingewikkeld vakgebied, maar soms is het doodsimpel. Alweer afbouw van solidariteit op weg naar meer ‘zelfredzaamheid’. Dááág verzorgingsstaat! Het zou mij zeer verbazen als dit pensioenakkoord er komt. Ik ga er vanuit dat dit niet het geval zal zijn.

Waar staan we nu? Ik schreef in 2016 mijn boek ‘Wereld op een keerpunt’, tien issues waar we over de rand dreigen te gaan. Daar kwamen in 2018 in mijn ‘Onbehagen bij de elite’ invasieve ziekten bij. Daar weten we nu helaas alles van. Nu zijn ook levensgevaarlijke schimmels op komst, dankuwel! Covid slokt alle aandacht op en hokt ons op. Ik vrees dat het niet helpt om ons te laten nadenken over het grootste issue van deze tijd: hoe kunnen wij als mensheid in balans komen met de natuur en onze omgeving? Want de twijfel neemt toe dat of het goed komt met ons op den duur als we zo doorgaan. Of laten we gewoon de wal het schip keren in het antropoceen? ‘Na ons de zondvloed...’

De effectenbeurs heeft zich goed gehouden. Na een enorme dip trad een sterk herstel op waardoor de AEX nu op 4% koerswinst staat. Beursherstel heb ik in maart voorspeld, maar dit was niet moeilijk: waar kun je anders heen met je poen bij nul procent rente dan in woningen en aandelen? Beide zakelijke waarden zijn nu extreem duur. Paragnosten zeggen dat in 2021 de beurs crasht en de euro opgedoekt wordt. Dat laatste lijkt mij een goede zaak; het is en blijft een foutief experiment. Wat betreft de beurscrash: we leven in een absurd schuldencircus, dat enkel gebaseerd is op ‘vertrouwen’. En is dit vertrouwen robuust in de huidige setting? Wat vindt u zelf? Ik doe even geen voorspelling...

Deze terugblik is helaas niet zo vrolijk. Misschien is het te somber en komt het omdat ik in m’n professioneel leven de focus op neerwaarts risico had voor pensioenfondsen. Hoe het ook zij, pessimisme heeft een functie. Je kunt niet altijd optimistisch zijn en blijven. Je moet de zaken wel onder ogen durven zien. Pessimisme en treurnis moeten tot actie leiden om het roer om te gooien en te bepalen wat nu feitelijk echt belangrijk is in het leven en waaraan we prioriteit dienen te verlenen. Diep van binnen weten we dat eigenlijk al.

Ik wens u in alle opzichten een heel goed 2021! Met vriendelijke groet, Frits Bosch.

Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”.