Column Wybren van Haga: 'Maak beleid gericht op bescherming kwetsbaren, zodat de rest van Nederland vrij kan zijn!'

Nederland doet het slecht. Heel slecht. Vorige week kwam het Lowy Instituut met zijn ‘Covid Performance Index’¹ uit. In die index zijn 98 landen gerangschikt op basis van zes indicatoren (waaronder het aantal coronadoden en coronabesmettingen). Waar staat Nederland? Op plek 75, tussen Turkije en Rusland. En deze index houdt nog niet eens rekening met het Nederlandse vaccinatiedrama. Zoals bijna iedereen inmiddels weet bungelt Nederland helemaal onderaan, met een positie tussen Saoedi-Arabië en Brazilië. Op het moment van schrijven is slechts 1 procent van de bevolking gevaccineerd.² In Europa is alleen Bulgarije trager terwijl in het VK inmiddels al 14 procent van de bevolking gevaccineerd is. Het gevolg? Op dit moment is, volgens de ‘Covid Stringency Index’ van Oxford Universiteit, de lockdown in Nederland met 89 op een schaal van 100 het strengst (!) van héél Europa, en op een paar landen na zelfs het strengste in de hele wereld.³ Het op werkelijk alle fronten falen van het kabinet heeft onze complete samenleving noodgedwongen veranderd in één groot ziekenhuis. Hoe heeft het zover kunnen komen? Is dit slechts te wijten aan de incompetentie van enkele politici? Of is hier, net zoals bij de toeslagenaffaire, sprake van ‘systemisch falen’?

We denken het laatste. Elke keer weer heeft het kabinet het afgelopen jaar de verkeerde afslag genomen. Begin vorig jaar pleitte FvD voor een korte maar strenge lockdown om de verspreiding van het virus naar ons land zo goed mogelijk in te dammen en om ons goed voor te kunnen bereiden op een verhoogde druk op ons zorgsysteem. Het kabinet koos daar niet voor. Gevolg? Corona kwam snel via Italië naar ons land. FvD pleit al maanden voor het inzetten van medicijnen zoals hydroxychloroquine en ivermectine terwijl het kabinet alleen maar aan een vaccin lijkt te kunnen denken. We zijn daardoor volledig afhankelijk geworden van een vaccin waarbij het kabinet ook nog eens op het verkeerde paard heeft gewed. Namelijk een vaccin dat later is goedgekeurd en een veel lagere beschermingsgraad heeft dan het Pfizer-vaccin. En dit vaccin bleek – ongelooflijk – vervolgens niet goed gedistribueerd te kunnen worden in ons land, omdat het kabinet geen rekening had gehouden met de omvang van de verpakkingen. Hoe is zoiets mogelijk? Blunder wordt op blunder gestapeld. Maar het meest verwijten we het kabinet dat het heeft nagelaten het afgelopen jaar de capaciteit in de zorg drastisch op te schalen zodat, wanneer de voorspelde tweede golf zou komen, de zorg de samenleving zou kunnen ontlasten in plaats van omgekeerd. Voorstellen van FVD voor het verhogen van het aantal IC-bedden, of het inrichten van een specifiek coronahospitaal, werden volledig genegeerd.

Hoe heeft het in hemelsnaam zover kunnen komen? Waarom zitten we opgescheept met de strengste lockdown en het laagste aantal vaccinaties in Europa? Natuurlijk, De Jonge heeft zonder twijfel fouten gemaakt. Uiteraard, het OMT heeft last van een kokervisie en zit vast in haar modellen. Maar de oorzaak van deze catastrofe zit dieper. We zien ‘het systeem’ wederom falen op exact dezelfde manier als bij de toeslagenaffaire. We worden namelijk niet geregeerd door bestuurders en politici die, wanneer dit moet, buiten de gevestigde kaders kunnen opereren en zelfstandig afwegingen durven maken, maar door bureaucraten en technocraten die alleen maar ‘procedures’ kunnen volgen. Door risico-averse mensen die koste wat het kost binnen de lijntjes willen blijven en vooral geen fouten durven maken – laat staan ergens verantwoording voor willen nemen.

Het gevolg? Snel de grenzen sluiten kan niet (‘tegen Europese afspraken’). Medicijnen (die al zijn goedgekeurd!) inzetten? Niet volgens de ‘procedures’, dus dat doen we niet. Razendsnel basisverpleegkundigen in een paar maanden opleiden zodat ze (alleen maar!) coronapatiënten op de IC kunnen verplegen? Goed mogelijk, volgens artsen die we spraken. Maar het kan niet, want volgens de ‘richtlijnen’ moeten IC-verpleegkundigen nou eenmaal in het BIG-register staan. Het leger inzetten om de vaccins te verspreiden? Nee, dat ‘hoort’ VWS te doen. Zelf overal ter wereld vaccins inkopen? Mogen we niet doen, want dat ‘moet’ in EU-verband. Enzovoort, enzovoort. Het gevolg? Er gebeurt dus niets. Helemaal niets!

Zoals het echte bureaucraten betaamt heeft het kabinet zich het afgelopen jaar verscholen achter allerlei procedures en instanties zoals het OMT en de EU. Niets ‘buiten de kaders’ ondernomen, en ook nog eens geweigerd een politieke afweging te maken en vervolgens – dat wel! – de samenleving, ons dus, de prijs voor het eigen immense falen laten betalen. Van Nederland dan maar één groot ziekenhuis gemaakt en alles op slot gegooid. Dit terwijl, zoals een recent groot internationaal onderzoek⁴ wederom heeft uitgewezen, lockdowns niet of nauwelijks werken en de samenleving onevenredig veel schade berokkenen.⁵

De verborgen nevenschade, vanwege het falende kabinetsbeleid, is inmiddels enorm. De medische nevenschade komt langzaam in beeld en bestaat uit honderdduizenden mensen met andere aandoeningen zoals kanker en hart- en vaatziekten die niet gediagnostiseerd zijn of, vanwege de coronacrisis, niet zijn behandeld. Jongeren betalen eveneens een gigantische prijs in de vorm van leerachterstanden, sociale deprivatie en eenzaamheid. De financiële rekening komt echter voor het leeuwendeel terecht bij het mkb. Terwijl het kabinet schermt met miljarden aan steunmaatregelen blijken deze slechts een doekje voor het bloeden te zijn. Naast het feit dat deze steunmaatregelen zeer complex en bureaucratisch zijn ingericht, blijkt een groot deel slechts marginale steun of helemaal geen steun te ontvangen. Pensioenpotten worden leeggehaald, de spaarrekening wordt geplunderd maar het zal de faillissementsgolf in het mkb niet stoppen. De implosie van verschillende bedrijfstakken is hierdoor aanstaande en Nederland dreigt, door de keuze voor schadelijke lockdowns, in een diepe recessie te belanden die slechts gevoeld zal worden door het ondernemende deel van de bevolking.

In deze tijd kunnen we ons simpelweg niet langer veroorloven om ‘beheerd’ te worden door grijze muizen die alleen maar weten ‘hoe het hoort’ en slechts ‘procedures’ durven volgen. Die geen politieke afweging kunnen maken en nergens zélf verantwoording voor durven nemen. We hebben ‘vrije geesten’ nodig, mensen met durf en een frisse blik, ondernemers, politici die zélf nadenken en zélf een afweging maken, én daarvoor verantwoording durven nemen. Geen partijkartelbureaucraten die zich klakkeloos verschuilen achter procedures, kaders, afspraken en experts. Procedures, kaders en experts die ons de toeslagenaffaire, een plek in de allerlaatste vaccinatiewagon én de allerstrengste lockdown van heel Europa hebben bezorgd. Hoe ziet het alternatief eruit? Hoe voorkomen we dat we van Nederland één groot ziekenhuis (moeten) maken? Door kwetsbaren gericht te beschermen en vooral door de (IC-)capaciteit in de zorg drastisch op te schalen.

Zodat de rest van Nederland weer vrij kan zijn.

¹ Covid Performance - Lowy Institute.
² COVID-19 vaccine doses administered per 100 people (ourworldindata.org).
³ COVID-19: Government Stringency Index, Feb 1, 2021 (ourworldindata.org).
⁴ Bendavid, E., C. Oh, J. Bhattacharya en J. Ioannidis (2021). Assessing mandatory stay-at-home and business closure effects on the spread of COVID-10. In: European Journal of Clinical Investigation. https://doi.org/10.1111/eci.13484.
⁵ Miles, D., M. Stedman en A. Heald (2020). “Stay at Home, Protect the National Health Service, Save Lives”: A cost benefit analysis of the lockdown in the United Kingdom. In: The International Journal of Clinical Practice. https://doi.org/10.1111/ijcp.13674.