Business as usual

Ik had er gisteren een hard hoofd in en was niet verbaasd geweest als de Schotten voor onafhankelijkheid hadden gekozen (zie de Dagelijkse Standaard). Maar dat hebben ze niet gedaan, en met een grotere meerderheid dan de peiliingen hadden aangegeven. Misschien heb ik me ook te veel door de gekte laten meeslepen. Weliswaar zal Schotland na dit referendum, dat grote emoties heeft losgemaakt die beter op hun plaats hadden kunnen blijven, nooit meer hetzelfde zijn, maar dat is een zorg voor de Schotten. De buitenwereld kan opgelucht adem halen, te beginnen met David Cameron, die niet alleen zijn eigen politieke carrière in de waagschaal stelde, maar de toekomst van het hele Verenigd Koninkrijk. En misschien nog wel veel meer.

Het is geen prettig idee dat een belangrijk westers land als Groot-Brittannië door zulke blindgangers wordt geregeerd, maar daar zullen we nu niet over klagen. Iedereen is met de schrik vrijgekomen: Europa, de Britten, de Engelsen, en misschien ook de Schotten zelf. Dat hebben ze dan vooral aan hun bejaarde kiezers te danken, want die waren in grote meerderheid tegen experimenten. Het referendum was zelf al een experiment, en niet alleen omdat een fundamenteel vraagstuk als de toekomst van een staatkundige constructie die al meer dan drie eeuwen bestaat aan de nukken van een enkele generatie (de huidige) werd voorgelegd, maar ook omdat een meerderheid van 50 + 1 al de doorslag kon geven. Daarbij was David Cameron ook nog zo vriendelijk geweest om toe te zeggen dat de 16 en 17-jarigen mochten stemmen, en dat het referendum een jaar later werd gehouden dan aanvankelijk de bedoeling was. Door niet in 2013 maar in 2014 te gaan stemmen, kreeg SNP-leider Alex Salmond een jaar langer de tijd om campagne te voeren. Daardoor kreeg hij een ongekend aantal kiezers naar de stembus. Die hoge opkomst maakt de uitslag - waaruit eerder de wens tot behoud van het bestaande spreekt dan de wil tot een radicale breuk - overtuigender dan vooraf kon worden gedacht. Dat is een meevaller, want niks is erger dan een uitslag waar de verliezer zich niet bij neerlegt. De kans daarop was veel groter geweest als de voorstanders van onafhankelijkheid hadden gewonnen.

Cameron heeft na de overwinning van het no-kamp deemoedig hervormingen aan de Schotten toegezegd, met veel meer autonomie dan hij twee jaar geleden wilde toezeggen. De Britse premier voelt zich nu gedwongen op het pad van de constitutionele hervormingen door te gaan, en nog meer 'devolutie' (een soort Home Rule) in het vooruitzicht te stellen. De vraag is hoever je daarmee door kunt gaan zonder dat je het Verenigd Koninkrijk opbreekt. Maar dat is een vraag voor later. Het ligt meer voor de hand dat het in het parlement in Westminster, nu de grootste klap is afgewend, weer business as usual wordt.

En waarom ook niet? Natuurlijk zullen veel mensen zeggen dat dit een recept is om de Schotten nog verder van Londen te vervreemden. Maar dat geldt bij nog meer veranderingen ook voor de Engelsen, die toch al het gevoel hebben dat er te veel concessies zijn gedaan om de Schotten, de Noord-Ieren en de Welshmen te apaiseren. De Engelsen hebben als enige van de vier geen parlement, hoewel zij numeriek veruit het grootste volk zijn. Business as usual heeft dan vele voordelen. Het geeft alle partijen de mogelijkheid om in vertrouwde beddingen terug te keren, zonder dat er in wrok hoeft te worden omgezien. Verder is business as usual toch al de natuurlijke gewoonte van de (doorgaans) flegmatieke Britten. En het is de beste manier om niet steeds weer bezig te zijn met je nationale identiteit. Dat is geen onderwerp om telkens ter discussie te stellen. Sterker: het is veel beter om het er zo min mogelijk over te hebben. Nationale identiteit behoort iets vanzelfsprekends te zijn. Wie steeds met zijn identiteit kampt, mist innerlijke rust en uiteindelijk ook een soevereine geest, die superieur en met grote onafhankelijkheid op het dagelijkse gewoel neerkijkt.

Dus terug naar de orde van de dag. Dat kan nu weer, dankzij de Schotten.Tea please!