Zolang we het fenomeen 'Breivik' maar niet hoeven aan te kijken.
De Volkskrant ging vandaag een aantal deskundigen langs die ons eigenlijk maar één ding vertellen: Breivik is een miezerig mannetje. Hij is geen intellectueel en hij heeft geen charisma. Ik zet even wat citaten uit het artikel voor u onder elkaar.
Anders Behring Breivik heeft zijn anti-islamwereldbeeld bij elkaar gegoogled en leeft in de wereld van Playstation en videogames. Dat zegt Bjorn Bandlien, docent en onderzoeker middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit van Oslo.
Wie heeft ook weer geclaimd dat Breivik een intellectueel was? Niemand volgens mij, maar het is nogal lastig om te ontkennen dat de extreemrechtse terrorist intelligent is. Iemand die 1500 pagina's redelijk coherente ideeën achter elkaar weet te zetten, kan meer dan menig masterstudent aan onze universiteiten. Laten we dus niet doen alsof Breivik van de straat is.
Volgens Hans Rustad, de hoofdredacteur van de rechtse website Document.no, waarop Breivik voor zijn aanslagen enkele malen reacties schreef, is Breivik met zijn getuigenis volledig door de mand gevallen. 'Hij wil zich afficheren als intellectueel, maar zijn idolen zijn de neonazi's in Duitsland die buitenlanders hebben neergeschoten. Hij noemt Noorwegen geen democratie, hij heeft totaal geen connectie met de realiteit.
Breivik is geen intellectueel, maar hij heeft wel de meest kwalijke eigenschap van en intellectueel overgenomen: een gebrek aan realiteitszin. Hilarisch.
Rustad vindt het moeilijk te zeggen hoeveel volgelingen Breivik heeft. 'Ik denk dat niemand hem steunt. Sommigen zeggen misschien dat hij een punt heeft. Maar hoe dichter je bij hem komt, hoe kleiner Breivik wordt.'
Breivik is niet alleen intellectueel oppervlakkig en wereldvreemd, maar hij is ook eenzaam. Hij is een eenzame gek. En aanhangers zal hij nooit krijgen, want:
Wat is het toch dat we van Breivik een onbetekende onbenul willen maken? 'Hij mag dan wel 77 mensen hebben vermoord, maar verder is het gewoon een zielige Playstation-fanaat.' Breivik wordt in de media afgeschilderd als geïsoleerd, als fenomeen op zichzelf, een gestoorde eenling. Maar dat is hij niet. Breivik is een metonymia. Hij (re)presenteert in zijn daden een deel van de hedendaagse Westerse cultuur. Hij is een deel van geheel, geen volstrekt geïsoleerde entiteit.
Zijn ideeën en de context waaruit zij zijn voortgekomen vertellen ons veel over de hedendaagse cultuur. Breivik is niet gek. Hij zegt geen totaal gestoorde dingen over de manier waarop de West-Europese cultuur in de uitverkoop wordt gedaan. Breiviks daad verwijst naar het onbehagen daarover. Een onbehagen dat we kennelijk niet willen zien en met elk ridiculiserend en badinered artikel verder wordt toegedekt.
