BIS
Met enige regelmaat heb ik hier geschreven over de ECB (Europese Centrale Bank) en de EBA (European Banking Authority) en de rol die zij spelen bij geldschepping, bankentoezicht en prijsstabiliteit. Minder bekend, maar niet minder invloedrijk is de BIS (Bank for International Settlements), gevestigd in het neutrale Zwitserland, meer precies in Bazel. In mijn column van vandaag iets meer over deze BIS. Wat is zij, wat doet zij en welke rol speelt zij op het wereldtoneel?
Recent kwam ik hier een aardige beschrijving van de BIS tegen:
"So who controls the money? The central banks of the world do. And who controls those central banks? The Bank for International Settlements does. If we don't like what the Bank for International Settlements is doing, can we do anything about it? Nope. The Bank for International Settlements is above the law..."
Nu is dit natuurlijk enigszins een karikatuur, maar men kan wel degelijk vraagtekens plaatsen bij de democratische legitimatie van dit elite instituut. Als 'bank der centrale banken' speelt de BIS een belangrijke rol bij de afstemming van het internationale monetaire beleid tussen centrale banken en de afwikkeling van hun financiële transacties. Daarnaast verricht de BIS research op monetair-economisch terrein.
De BIS werd aanvankelijk opgericht in 1930 teneinde de herstelbetalingen van Duitsland aan Frankrijk in goede banen te leiden na de Eerste Wereldoorlog (zie ook: Verdrag van Versailles). Het is misschien goed dit in het toenmalig historisch kader te plaatsen, aangezien de ondoordachte afwikkeling van WO I en het gevolg ervan (WO II) een belangrijke invloed heeft gehad (en nog altijd heeft) op het huidige streven naar een federale Europese Unie (Alle Menschen werden Brüder). Een citaat uit Het Volk, een week na de ondertekening, op 21 juni 1919:
"Een diepe en bittere teleurstelling, een ontgoocheling die men voelt als een ramp is deze vrede voor allen, die tijdens den oorlog de leuzen der Entente (de geallieerden) als levende idealen hebben liefgehad. Het vredestraktaat legt het statuut vast van het verval van Europa, van zijn teruggang tot een lagere beschavingsgraad. Het grootste volk van het vasteland wordt geketend en tot dwangarbeid gedreven. Vernedering en verbittering vallen Duitsland ten deel. Wraakzucht hier, overmoed, machtsbegeerte, roekeloosheid daar, zijn de nieuwe 'beschavingselementen' door het vredestraktaat gewekt."
En mind you, Het Volk was een socialistische krant!
De opgelegde herstelbetalingen werden in het decennium daarna overigens fors afgezwakt, maar toen was de Duitse munt en economie al totaal naar de knoppen geholpen. Hoe dan ook, de internationale politiek besloot tot oprichting van de BIS om de herstelbetalingen (waaronder de afbetaling van de Dawes en Young leningen) effectief af te wikkelen. Op 20 januari 1930 werd de oprichtingsakte getekend tijdens de Tweede Haagse Conferentie en als vestigingsland werd gekozen voor Zwitserland. Toendertijd waren er naast landen ook enkele rijke particuliere Amerikaanse en Franse families aandeelhouder, waaronder de bekende bankiersfamilie De Rothschild, maar tegenwoordig zijn de aandelen volledig in handen van de 58 lidstaten. Ik meen dat in 2005 de laatste particuliere (Franse) aandeelhouder is uitgekocht. Welke dat was werd niet officieel bekendgemaakt.
Er is in 1944 nog even sprake geweest van het opheffen van de BIS, nadat bleek dat enkele bestuursleden grote nazi sympathiën koesterden en geruchten gingen dat zij het Gestapo-geld beheerden. Uiteindelijk werd het opheffingsbesluit in 1948 officieel ingetrokken. Tot de jaren zeventig verdedigde de BIS vooral het Bretton Woods systeem van de gouden standaard. Na het loslaten daarvan (door de VS) is nadien de focus meer komen te liggen op afstemming internationale monetaire politiek, inclusief de aan en verkoop van goud en internationale valuta met de centrale banken van de lidstaten.
De BIS heeft ook een belangrijke rol gespeeld in de aanloop van de EMU. Na het verlaten van de goudstandaard besloot het Gouvernementele Commitee van de Centrale Banken van de EEG (in feite de voorloper van de ECB) tot het instellen van vooraf overeengekomen bandbreedtes tussen de onderlinge wisselkoeren (de zgn. 'slang'). De BIS werd daarbij aangewezen als beheerder. Toen in 1979 de EMU dan officieel werd opgericht, werden de taken en bevoegdheden van de BIS verder uitgebreid. In 1988/89 maakte enkele BIS leden zelfs deel uit van de Delors-Commissie ter voorbereding van de ECB, waar diens taak vastgelegd werd: handhaving prijsstabiliteit. Hun bijdragen zijn opgenomen in het Verdrag van Maastricht (1992).
De groeiende globalisering vormt vanzelfsprekend een grote uitdaging voor de BIS op haar werkterrein van interbancair toezicht en financiële stabiliteit. Dat is ook wel gebleken de afgelopen jaren. De (vergeefse) pogingen om via Tier 1 en Basel I en II tot een betere verankering van het financiële stelsel te komen tonen aan hoe schier onmogelijk het is om een wereldwijde monetaire politiek te voeren, zelfs binnen Europa zijn de tegenstellingen al te groot. Het is ook helemaal niet nodig, het 'groot-groter-grootst' paradigma is aan herijking toe.
Toch streeft de BIS naar één wereldmunt, al zullen ze dat voorlopig nog niet hardop zeggen. Maar illustratief daarvoor is wel, dat reeds nu de boeken van de BIS worden bijgehouden in de SDR's (Special Drawing Rights) van het IMF, de beoogde nieuwe wereldreserve valuta. Dit soort ideologiën van 'De Wereld is van Iedereen', of het nu gaat om één wereldmunt of mondiaal vrij verkeer van personen, zijn tegelijkertijd naïef als gevaarlijk. Naïef, want geen enkel land geeft vrijwillig haar vrijheid of identiteit op; gevaarlijk, omdat het de ogen daarvoor sluit en als een blind paard voortgaloppeert op het ingeslagen doodlopende pad, met alle gevolgen vandien. Als er één land is, dat heeft aangetoond dat er een duidelijke correlatie is tussen nationale identiteit en falende open grenzen politiek dan is het Japan wel. In een recent artikel van Mordegar Kedar wordt dat verband ook duidelijk aangegeven. Een citaat:
" Japan is teaching the whole world an interesting lesson: there is a direct correlation between national heritage and permission to immigrate: a people that has a solid and clear national heritage and identity will not allow the unemployed of the world to enter its country; and a people whose cultural heritage and national identity is weak and fragile, has no defense mechanisms to prevent a foreign culture from penetrating into its country and its land."
Het streven van de BIS naar een grotere mondiale financiële stabiliteit en één wereldmunt klinkt misschien op papier wel leuk, maar dreigt dezelfde intrinsieke weeffout te hebben als destijds bij de invoering van de euro: one-size-fits-none! Wat wel zou kunnen is een stelsel á la TMS, daar heb je hem weer, waarbij de SDR als harde wereldmunt (een valutamandje á la de ECU van 1979) het enige mondiale wettige betaalmiddel is parallel aan nationale rekeneenheden van de individuele landen. De wisselkoersen van die nationale rekeneenheden kunnen dan fluctueren ten opzichte van de koers van de SDR. En die koers wordt bepaald door een gewogen gemiddeld valutamandje van de dan aan de SDR deelnemende nationale/regionale munten, dan wel aan de SDR deelnemende nationale/regionale monetaire rekeneenheden (á la TMS).
Kiest de BIS uiteindelijk voor een one-size-fits-all systeem, dan zullen dezelfde problemen optreden als nu bij de euro. Problemen, die hun oorsprong hebben in hetzelfde ideologische denken dat ten grondslag ligt aan het streven naar een federaal Europa of pogingen een vergaande assimilatie tussen een islamitische en de westerse cultuur te bewerkstelligen. Beiden zijn tot mislukken gedoemd. De verschillen zijn simpelweg te groot, het is bovendien niet nodig en zelfs onwenselijk. De kracht van de mensheid schuilt immers niet in grijze eenheidsworst, maar juist in haar verscheidenheid.
Noot: Hier vind u een goede bron van de geschiedenis van de BIS.
