Bijl aan de wortels van de diplomatie

Het Wikileaks schandaal gaat inmiddels alweer zijn tweede week in. Elke dag druppelen er opnieuw schadelijke onthullingen door in de internationale pers. Nu zijn niet alle onthullingen op zich even schadelijk. De gemiddelde krantenlezer zal bijvoorbeeld allang bekend zijn met het feit dat Saudi Arabië graag ziet dat Amerika de nucleaire installaties in Iran bombardeert, dat het Afghaanse regime van corruptie aan elkaar hangt en dat Berlusconis levenswandel niet geheel onbesproken is. Het is op zich ook niet schokkend om te lezen dat landen – zelfs bondgenoten – elkaar bespioneren. In een wereld waarin kennis gelijk staat aan macht, is het onvermijdelijk dat alle middelen (zelfs de meest oneigenlijke) worden benut om een kennisvoorsprong op andere landen te bemachtigen.

In andere gevallen zijn de onthullingen echter wel degelijk schadelijk.

Neem de geheime memoranda die de West-Europese locaties van Amerikaanse tactische kernwapens verraden. Niet alleen veroorzaken deze onthullingen politieke onrust in de landen in kwestie - in Duitsland is inmiddels al een fel debat losgebarsten over de wenselijkheid van opslag van dit soort kernwapens op Duits grondgebied. Publicatie van deze gegevens maakt deze landen opeens ook een doelwit voor terreuraanslagen. De onthulling dat de Chinese politieke top openstaat voor de mogelijke hereniging van de beide Koreas onder Zuid-Koreaans beheer maakt de situatie op het Koreaans schiereiland er ook bepaald niet stabieler op. Een door de aanstaande machtswisseling toch al hypernerveuze Noord Koreaanse dictatuur zou er wel eens een aanleiding in kunnen zien om dan desnoods maar een oorlog te beginnen. Het ondermijnt daarnaast direct de Argentijns-Amerikaanse betrekkingen als onthuld wordt dat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton in correspondentie met haar ambassadepersoneel in Buenos Aires vragen stelt over de geestelijke gezondheid van de Argentijnse presidente Cristina Kirchner.

Daarmee raken we aan de kern van dit verhaal. Uiteindelijk lijkt deze hele operatie namelijk vooral bedoeld om te beschadigen. In naam van de transparantie worden tal van zaken onthuld die gemeen hebben dat ze het aanzien van de Verenigde Staten in het bijzonder, en van de westerse bondgenootschappen in het algemeen, fundamenteel ondergraven. Daarnaast zet deze actie ook de bijl aan de wortels van de diplomatie. In de ogen van samenzweringstheoretici is het misschien een goede zaak dat diplomaten nu niet langer erop kunnen vertrouwen dat hun geheime correspondentie ook inderdaad geheim zal blijven. Of het ook bevorderlijk is voor de wereldvrede is een andere zaak. De regel luidt immers niet voor niets dat waar diplomaten spreken, de wapens zwijgen. Als sommige van die door diplomaten geproduceerde woorden uit noodzaak geheim moeten blijven, is dat een prijs die wij met zijn allen ongetwijfeld graag willen betalen.

Overigens wordt ook Wikileaks zelf beschadigd door deze actie. De site die voorheen een nuttige functie vervulde als klokkenluidersplatform heeft zichzelf met deze actie onmogelijk gemaakt in de ogen van de internationale gemeenschap. Toekomstige onthullingen van standrechtelijke executies in Afrika of systematische onderdrukking van de mensenrechten in China zullen door de betrokken regimes dan ook schouderophalend worden afgedaan: “Tsja, Wikileaks.” Of de wereld daar nu werkelijk beter van wordt? Ik waag het te betwijfelen.