Bedrijft het NOS-Journaal staatsantisemitisme? Welnee

Interesssant interview van Joost Niemöller vandaag op de Dagelijkse Standaard met Dr. Manfred Gerstenfeld, over de toename van het antisemitisme in Europa en ook in Nederland. Het gaat over de usual suspects, zoals Dries van Agt en Gretta Duisenberg, maar ook over de berichtgeving van het NOS-Journaal. Dat zou staatsantisemitisme bedrijven. Dat is nog een graadje erger dan 'gewoon' antisemitisme, want als de staat zich erachter plaatst is er van een officiële door de overheid gestuurde campagne sprake, alsof we hier in Iran leven. Dat is gelukkig niet het geval. Gerstenfeld signaleert zorgwekkende zaken, maar hij overdrijft ook verschrikkelijk. Dat lijkt me op zich al een correctie waard, want minderheden - en dat zijn de Joden per definitie behalve in Israël zelf - hebben geen belang bij overdrijvingen die al snel tot wederzijdse verkettering en stemmingmakerij kunnen leiden. Ook zullen veel buitenstaanders snel hun schouders ophalen. Joden krijgen toch al het verwijt dat ze overal antisemitisme ontwaren, en om die leuke Sacha de Boer nu ook al in dat criminele kamp te plaatsen wekt een overspannen indruk. Het is in Nederland nog altijd zo dat antisemitisme als de ergste vorm van vreemdelingenhaat geldt. Wie daarvan wordt beschuldigd telt in de weldenkende gemeenschap niet meer mee (al is het waar dat het steeds meer als verzachtende omstandigheid geldt als je moslim bent; dan is daar stilzwijgend 'begrip' voor).

Ik ben het ermee eens dat de berichtgeving van het NOS-Journaal over het Midden-Oosten eenzijdig is. Israël wordt altijd als de sterkste partij gezien, en dus de partij die het meest te verwijten valt en als eerste met concessies moet komen. Die (verkeerde) zienswijze is overigens niet uniek voor het NOS-Journaal. Op vrijwel alle Europese journaals is dit de teneur, op de Belgische televisiekanalen nog sterker dan in Nederland en helemaal op de BBC en in Britse tijdschriften als The Economist, die in Nederland als gezaghebbend en evenwichtig gelden. De AK-partij in Turkije wordt door The Economist stelselmatig als 'mildly islamist' aangeduid en in Groot-Brittannië hoeft Israël nauwelijks op enig krediet te rekenen, terwijl de moslimterreur vaak vergoelijkt wordt of in een perspectief wordt geplaatst waarin het eigen Britse kolonialisme de schuld krijgt van alle ellende van vandaag. Zelfs de Britse premier David Cameron is daar niet ongevoelig voor. Ik zou denken dat in Europees perspectief Nederland nog steeds tot de landen behoort waarin anti-Israëlische en antisemitische gevoelens het minst voorkomen (al nemen ze onder invloed van het toenemend aantal moslims ongetwijfeld toe). De PVV is sterk pro-Israël, is daarmee uniek in Europa, en zou nooit zoveel stemmen halen als Nederland sterk antisemitisch zou zijn. (Of Israël blij moet zijn dat de anti-islamitische PVV zich zo sterk als pro-Israël profileert, is een andere vraag.)

Ook bij het NOS-Journaal mag de moslimwereld op een clemente behandeling rekenen, en dan druk ik me nog heel voorzichtig uit. Maar staatsantisemitisme? De vriendelijke verslaggeefsters zullen het ten stelligste ontkennen. Zij zullen ook zeggen dat het NOS-Journaal elk jaar braaf paraat is bij de Holocaust-herdenkingen en veel doet aan het levend houden van de herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog. Dat is beslist waar, al is het ook zo dat de praktijken van het Derde Rijk soms heel gewiekst tegen Israël en de 'uitroeiingspolitiek' tegen de Palestijnen worden gebruikt. Vreemd soort genocide, als we weten dat de bevolking in de Palestijnse gebieden juist verzevenvoudigd is. Gerstenfeld wijst daarop, maar ik dacht niet dat het NOS-Journaal zich daaraan schuldig heeft gemaakt. Wel is de berichtgeving van het NOS-Journaal vaak politiek correct, maar dat zit in de speciale positie van dit instituut opgesloten en kan moeilijk anders. Voordeel is dat een blik op het NOS-Journaal redelijk adequaat weergeeft hoe er in Nederland over bepaalde kwesties wordt gedacht en waar de grenzen der betamelijkheid liggen. En nogmaals: openlijk antisemitisme geldt nog steeds als onaanvaardbaar, al zijn de grenzen der betamelijkheid wel een stuk in het nadeel van Israël opgeschoven sinds J.A.A. van Doorn zich in 1990 over de berichtgeving van 'de joodse journalistiek' beklaagde (het is overigens niet zo dat hij bij NRC Handelsblad werd verwijderd: hij stapte zelf op omdat hij van mening was ten onrechte door de hoofdredacteur op de vingers te zijn getikt).

Het probleem zit 'm volgens mij veel meer in het feit dat de mensen de ontstaansgronden van het conflict in het Midden-Oosten niet meer kennen en lang het gevoel hebben gehad dat Israël zich vanwege de holocaust veel meer kon permitteren dan andere landen. Dat laatste is voorbij en tegenwoordig zelfs omgedraaid. Israël, zeker het Israël van de Likoed en de kolonistenbeweging, wordt veel kritischer gevolgd en kan eigenlijk geen goed doen. Maar Joodse belangenorganisaties zijn ook lange tijd voorgegaan in de ergste vormen van politieke correctheid, waarbij wel heel snel het antisemitisme werd aangehaald om onwelgevallige stemmen verdacht te maken. Dat werkt nu als een boemerang. Kritiek op Israël lag lange tijd heel erg gevoelig, bleef daardoor tot de privésfeer beperkt, en is pas na 9/11 (toen oud-ministers als Hans van den Broek ermee kwamen) respectabel geworden. Mensen te pas en te onpas antisemitisme verwijten is niet alleen verkeerd, het werkt ook averechts. Het NOS-Journaal is per defintie een produkt van de tijdgeest en nog altijd vooral braaf en politiek correct. Ik dacht toch echt dat staatsantisemitisme - een zeer giftig en gemeen goedje - wat anders was.