Bart Jan Spruyt heeft in wezen gelijk

Naar aanleiding van het drama in Oslo mocht Bart Jan Spruyt gister bij de NOS en Nieuwsuur aanschuiven om toe te lichten of de kogel dit keer nu wel of niet van rechts kwam. Menigeen was verbaasd over zijn kritische houding ten opzichte van Wilders, maar voor wie weet dat beide heren nou niet op al te beste voet uit elkaar zijn gegaan, kwam dat ongetwijfeld als een minder grote verrassing. Grote vraag is natuurlijk of Spruyts verhaal ook daadwerkelijk hout snijdt.

Dat verhaal valt grofweg in twee delen op te knippen. Enerzijds waarschuwt hij de politiek, anderzijds bekritiseert hij Wilders. Zijn waarschuwing aan de politiek komt op hetzelfde neer als waar ik gister al over schreef, namelijk dat we ervoor moeten waken dat deze gruweldaad misbruikt wordt om iedereen die kritiek op immigratie, integratie en islam heeft te brandmerken als een Breivik in de dop. Met een dergelijke nieuwe Godwin zouden we alles wat we de afgelopen tien jaar door middel van het debat over de drie i's hebben bereikt zomaar de prullenbak in kieperen. Een terechte waarschuwing van Spruyt waar ik volkomen achtersta.

Hoe zit het dan met Spruyts kritiek op Wilders? Spruyt vindt dat Wilders een 'apocalyptische sfeer [...] heeft opgeroepen, van het is oorlog, de politiek doet er niet meer toe, want die kan niet voor oplossingen zorgen, het is vijf voor twaalf, we moeten nu... wat viel er eigenlijk nog te doen? Het was een soort scenario wat hij voorstelde, het was nog een grote strijd tussen goed en kwaad [...].' Het lijkt mij allereerst dat niemand het er oneens mee kan zijn dat het oproepen van een apocalyptische sfeer zoals Spruyt die schetst onwenselijk is. Het is juist een wezenskenmerk van de democratische rechtsstaat dat het woord het wapen is waarmee problemen te lijf worden gegaan, nimmer met geweld. Dat geldt dus ook voor Geert Wilders, die inmiddels al ontelbare keren heeft laten weten en blijken de democratische processen te respecteren.

Het enige wat Wilders dan ook zou kunnen doen, is nog eens - bijvoorbeeld door middel van een videoboodschap - heel duidelijk maken dat zijn verwijzingen naar strijd, oorlog et cetera slechts een intellectuele strijd inhoudt. Of dit veel zal uitmaken? Ik betwijfel het. Een gek als Breivik zal een dergelijke boodschap naar alle waarschijnlijkheid moedwillig negeren/weginterpreteren.

Desalniettemin zou Wilders met een dergelijk, goed onderbouwde boodschap zijn politieke tegenstanders een belangrijke stok uit de handen slaan, de eerder genoemde Breivik-Godwin. En dat is ook veel waard.

(Spruyt begint @ 10:43min)