AWBZ moet terug naar de basis

De afgelopen tien jaar zijn de zorgkosten bijna verdubbeld. We geven als percentage van het bruto binnenlands product meer uit aan de zorg dan menig Europees land. Zelfs de Zweden zijn zuiniger: terwijl de zorguitgaven in Nederland goed zijn voor 12 procent van het BBP doet Zweden het met 10 procent. En dat land staat er niet bepaald om bekend dat het slecht voor haar burgers zorgt.

De vergrijzing wordt doorgaans als reden opgevoerd voor de oplopende zorgkosten, maar dat is niet het hele verhaal. Het feit dat we allemaal ouder worden verklaart slechts 15 procent van de stijgende uitgaven. De voorziening voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen is de grootste kostenpost.

In vergelijking met Duitsland wordt hier per hoofd van de bevolking driemaal zoveel aan langdurige zorg uitgegeven. Dat gaat via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, de AWBZ, oorspronkelijk opgezet om zorgkosten die burgers niet individueel konden dragen te vergoeden, inmiddels uitgegroeid tot een allegaar waaruit zelfs abortussen wordt gefinancierd. Jaarlijks gaat zo'n 25 miljard euro in de volksverzekering om.

Linkse partijen klagen desondanks steen en been over de gebrekkige kwaliteit van juist deze zorg. Daar dragen ze vooral anekdotisch bewijs voor aan, maar het is niet geheel onvoorstelbaar. De AWBZ heeft immers feitelijk een monopolie op de langdurige zorg. Binnen de reguliere zorg bestaat concurrentie. Verzekeringsmaatschappijen hebben er belang bij dat de zorgkosten in toom worden gehouden. Zij willen winst maken. De door links zo verguisde marktwerking houdt de zorg daar betaalbaar.

Oplossingen moeten dan ook niet zozeer gezocht worden in afslanking van het basispakket (schaf het liever helemaal af), een hoger eigen risico (laat klanten dat zelf bepalen) of inkomensafhankelijke premies (we leven niet in de Sovjet-Unie). Daarmee schaaf je aan de marges allicht enkele miljarden van de kosten af, maar los je het probleem niet op voor de langere termijn.

Wat te doen? Reduceer de AWBZ tot waarvoor zij is opgericht: onverzekerbare zorg. Thuiszorg en verpleging vallen hier niet onder. We weten allemaal dat we ouder worden. Beide kunnen prima in een private zorgverzekering worden opgenomen. Hetzelfde geldt voor langdurige ziekenhuisopnamen. Dagverblijven voor gehandicapten zijn zeer waardevol, maar misschien niet iets waar de samenleving voor hoeft te betalen. Inentingen en abortus, idem.

De leidraad moet zijn dat we allemaal een steentje bijdragen, zodat mensen die met een beperking worden geboren, kunnen worden bijgestaan. De rest moet gewoon voor zichzelf zorgen.

Foto: Jon Rawlinson