Alleen kapitalisme kan het moderne voetbal redden
De moderne voetbalindustrie is een ongekend fenomeen. De populariteit, de geldbedragen die omgaan en de diversiteit kent geen gelijke onder andere sporten of vormen van vermaak. Het enige sportevenement groter dan een Wereldkampioenschap Voetbal zijn de Olympische Spelen, met een totaal van 26 sporten in de zomerspelen en 7 bij de winterspelen. Welke waarden maken voetbal zo mooi?
Welke waarden hebben de moderne industrie mogelijk gemaakt? Het antwoord is: de individuele prestaties van de spelers, de objectieve regelgeving in de arbitrage en het element van competitie en onderlinge (vrije) handel. Deze waarden maakten van professioneel voetbal de industrie die het vandaag is op het financiële, het sportieve en het esthetische gebied. Mensen van alle kleuren, rassen, religies en overtuigingen worden verenigd door de kunst van het voetbal, de grenzen worden continu verlegd. Grotere stadions, betere cameras, meer wedstrijden, meer commentaar, meer emotie, hierin is voetbal uniek.
De voetbalwereld is op een ander vlak helaas allesbehalve uniek, dezelfde morele kwesties beïnvloeden en bedreigen de voetbalindustrie, evenals de rest van de maatschappij. Het moderne voetbal is niet immuun voor de invloed van slechte ideeën. Ik waag me aan de stelling dat juist het imago van de ongeschoolde voetballer, de opportunistische trainer, de inhalige zaakwaarnemer en de impulsieve voorzitter hebben bijgedragen aan het morele verval binnen de voetbalwereld. Bij de absentie van een goede moraal kan de verkeerde moraal maximale schade aanrichten. Een verkeerde dominante moraal leidt tot een verkeerd beeld van de voetbalwereld en destructief beleid, zij het afkomstig van de FIFA, UEFA of in ons geval de KNVB.
Vorige week bereikte de Nederlandse voetbaljournalistiek een dieptepunt. In de voorlaatste editie van de papieren uitgave van Voetbal International bespraken 'top'voetbaljournalisten Iwan Van Duren en Tom Knipping een intensief onderzoek naar de rol van investeringsmaatschappijen in het moderne voetbal. De bijna aanmatigende titel van het verslag De Grote Voetbalroof voorspelde al niet veel goeds. Deze twee heren die op het gebied van onderzoeksjournalistiek in ieder geval tot de Nederlandse top behoren, begrijpen helaas werkelijk niets van het kapitalisme, contracten en vrije wil.Het zal dan ook niet verbazen dat hun conclusies marxistisch van aard waren.
In een notendop de huidige stand van zaken: Meer dan de helft van de voetbalclubs in Europa zitten in de schulden(totaal 1,7 miljard verlies in seizoen 2012-13), investeringsmaatschappijen bieden hun diensten (geld) aan in ruil voor het eigendomsrecht over (een percentage van) de economische transferrechten van een speler. Door het gebrek aan geld bij clubs zijn deze maatschappijen in trek en hun invloed op de transfermarkt neemt toe. Dit heeft als gevolg dat de transferbedragen alsmaar hoger worden, tegen de wil van de voorzitter van de UEFA, Michel Platini. De redacteuren van Voetbal International zijn doorgaans terecht heel kritisch op Sepp Blatter en zijn voorzitterschap van de FIFA maar Platini wordt deze keer geen strobreed in de weg gelegd.
Knipping en Van Duren weten wel wie er "schuldig" zijn aan de huidige problematiek en dat zijn, niet heel verrassend, de investeringsmaatschappijen en hun vertegenwoordigers. Eerst wordt het geld gevolgd en wat blijkt? Veel van die transfergelden gaan via Nederland naar de betrokkenen en tegen de vooralsnog legale daad van belastingontwijking trekken de redacteuren van leer. Het geheim van de bestemming van het geld verleidt hen zelf de contractuele zwijgplicht met de maffiaterm omerta te du omerta te duiden (zie mijn eerdere column voor mijn visie op brievenbusfirmas in Nederland).
We hebben het nog steeds over mensen die geen misdaad hebben begaan, maar de afwijzing van het winstmotief is de motivatie achter het demoniseren van de investeringsmaatschappijen. Alsof het niet erg genoeg is besluiten de auteurs om de handel in economische transferrechten van jonge spelers te vergelijken met prostitutie door de zaakwaarnemers en investeerders als voetbalpooiers te beschrijven. Maar hier houdt het niet op, zelfs de term slavernij wordt gebruikt om vooral aan te geven dat handelen in transferrechten immoreel is.
De meest discutabele stelling is dat de verhoogde transfersommen onverklaarbaar zijn omdat zoveel clubs schulden hebben. Dit zou de heren van Voetbal International zover moeten brengen de schuld bij clubs en hun beleid te leggen. Er is niets inherent verkeerd aan handelen in transferrechten en hier winst mee maken. Het probleem van het moderne voetbal is niet het geld dat verdwijnt uit het voetbal maar de besteding van het reeds aanwezige geld.
Op geen enkel moment wordt in de Voetbal International precies uitgelegd wat er eigenlijk immoreel is, welke rechten er worden geschonden? Is er sprake van dwang? Er worden vooral holle frases gebezigd als "krankzinnige transferprijzen" en "doorgeslagen handel door een elite". Het scheelde weinig of het communistisch manifest en de klassenstrijd werden aangehaald. Zie onderstaand citaat:
Buiten het voetbal maken veel mensen zich druk over het feit dat één procent van de aardbewoners bijna alle macht en goederen verdeelt. In het voetbal is het niet anders. Een kleine moeilijk te penetreren elite sluist miljarden rond alsof het om oude Italiaanse lires gaat. Ze doen de zaken veelal vanaf hun jachten, die in de zomer aan de Franse kust liggen en in de winter voor de Caraibische eilanden aanmeren. Zij regeren de voetbalmarkt. Beheren clubs en schuiven met spelers. (VI 2013, 32:83)
Kort samengevat. De investeringsmaatschappijen zijn de grote boosdoeners want zij dwingen door vrijwillige contracten clubs en spelers hun wil op. Bij VI, de UEFA en de FIFA begrijpen ze niets van eigendomsrechten en ze hebben een gezamenlijke missie om deze rechten zelfs te schenden! In het UEFA stappenplan tegen "mensenhandel" is het hoofddoel een verbod op privaat eigenaarschap van economische transferrechten op UEFA-niveau. Dit allemaal omdat het winstmotief van de investeerder ten koste kan gaan van de sportieve ontwikkeling van de speler.
Ik vermoed een heel ander motief, de intrede en toegenomen invloed van investeerders beperkt de macht van de UEFA, de FIFA en nationale overheden om de voetbalmarkt te controleren en in veel gevallen te exploiteren. De UEFA heeft de instrumenten om clubs te dwingen hun beleid aan te passen. Nieuwe investeerders die niet uit de voetbalwereld komen zullen minder ontzag hebben voor de autoriteit van de UEFA. De conclusie is dat de UEFA evenals andere overheden als een razende om zich heen slaat bij enige bedreiging van hun machtsmonopolie. Het is doodzonde dat twee redacteuren van een kwalitatief hoogwaardig magazine als Voetbal International zich verlagen tot deze goedkope, nauwelijks beargumenteerde antikapitalistische lobby. Ze plaveien, al dan niet bewust de weg voor een nog stevigere grip van de UEFA op de moderne voetbalindustrie. Deze ontwikkeling zal ten koste gaan van de vrije markt en al haar zegeningen.
