Alleen een euro-ideoloog kan zien wat de pragmaticus ontgaat

De combinatie van Draghi's aankondiging van Quantitative Easing gekoppeld aan de mislukking van de eerste tranche TLTRO terwijl de USA en VK, de twee aanjagers van de mondiale economie, hun geldverruimig juist geheel of bijna geheel hebben gestaakt en bovendien gekoppeld aan de boven verwachting grotere opmars van de USA economie, die de dollar extra kracht verschaft, heeft zijn uitwerking niet gemist. Volgens Goldman Sachs is het nog maar het begin en zal de daling nog veel verder gaan.

Het wordt door Duitsland (en het zwijgende Nederland) betreurd en door Italië en Frankrijk toegejuicht omdat deze van mening zijn dat het hun een betere concurrentiepositie op de wereldmarkt zal bezorgen. In hoeverre hun product mix dan zal kunnen concurreren met de lage lonen wereldlanden is nog de vraag. Duitsland heeft een product mix in het hoog technologische segment en scoort daarmee goed op de wereldmarkt zolang lagere lonenlanden die expertise en productiemogelijkheid nog niet hebben. Of dat Frankrijk en Italië dat ook hebben is de vraag.

Op de interne eurozone markt zal de invloed van de waardevermindering vrijwel nihil zijn, alleen de eigen bodemschatten en agriculture producten zouden enig verschil kunnen maken, maar dat zal weer deels teniet worden gedaan door de stijgende olieprijzen die in dollars zijn.

Voor de consument, de gewone burgers, zal het een aanslag op de koopkracht zijn, alle importen in dollars worden immers bijna 10% duurder en zullen nog duurder worden evenals alle inheemse producten die grondstoffen in dollars geprijsd moeten importeren. Een vermindering die dit keer niet in verlaging van de lonen en salarissen te zien zal zijn hetgeen voor de staat een voordeel is. Tenzij de vakbonden ommiddelijk compensatie voor die teruggelopen koopkracht eisen en toegezegd krijgen.

De staatsschulden en de rente erop, internationaal in dollars berekend, zullen ook in waarde dalen, een voordeel voor de schatskisten dus, waar tegenover staat dat ook de dollarwaarde van het BBP mee wegzinkt met de dollarwaarde van de staatsinkomsten. Tot nu toe een devalutie van de euro tegenover de dollar van zo'n 10% en die verder zal toenemen. Uiteindelijk zal een rustpunt gevonden worden, waarna de voordelen van de waardevermindering voorbij zijn.

Die tijd zou gebruikt moeten worden voor echte en ook uitgevoerde hervormingen, geen plannen alleen. Pas wanneer de productmix en exportprijs op de wereldmarkt gewild en concurrerend zijn kan er echt herstel intreden. Als dat niet gebeurt zijn we alleen maar met zijn allen 10% of meer armer geworden zonder enige structurele verbetering.

In de landen waar de lonen al in feite beneden het bestaansminimum gekomen zijn zal deze waardevermindering extra hard aankomen. In Griekenland bijvoorbeeld blijven de salarissen verder dalen, dit jaar met 1,4% een totale gemiddelde daling van 23,8% sinds 2010. De grootste oppositie partij, Syriza, eist juist een verhoging van de salarissen. Drie op de vijf Grieken leefden in 2013 in armoede. De werkloosheid daalt niet: 27% van de beroepsbevolking. Die waardevermindering zal daar extra hard aankomen.

Is hervorming in Italië en Frankrijk, want om deze twee grote eurozone landen gaat het, wel mogelijk? In Italië via de parlementaire weg kennelijk niet gemakkelijk, want Renzi zegt dat hij de arbeidsmarkt zal hervormen ondanks de oppositie van vakbonden en leden van zijn eigen politieke partij. Het is geen tijd voor compromissen maar voor moed verklaarde hij tegen Bloomberg. Desnoods zal hij overgaan tot decreten om zijn voorstellen tot wet te verklaren. De bureaucratie en de arbeidswetgeving moeten op de schop om de mensen weer aan het werk te krijgen. Of het op die manier een succes kan worden moet nog maar blijken.

In Frankrijk ligt de zaak nog gecompliceerder. Renzi heeft nog een flinke populariteit hetgeen van Hollande niet gezegd kan worden. De meerderheid van de Fransen gelooft niet dat hij in staat is de beloofde hervormingen ook door te voeren. De syndicats, de vakbonden, hebben alle macht om welke hervorming dan ook tegen te houden en laten dat ook bij elke staking merken. In het parlement heeft Valls ook niet de algemene steun van zijn eigen partij, meer een soort gedoogsteun die elk ogenblik kan omslaan in afkeuren. De politiek is eerder gericht op het van zich afhouden van het grote gevaar van het Front National dat een protectionistisch Frankrijk wil vormen en de gevolgen van de terugkeer in de politiek van Sarkozy.

Tot overmaat van ramp voor de socialisten zullen zij met de grootst mogelijke waarschijnlijkheid deze zondag hun meerderheid in de senaat kwijtraken. In het zadel blijven zonder nu verkiezingen te forceren heeft de hoogste prioriteit. Frankrijk mikt voor de derde keer op genade van Brussel en uitstel om aan de voorwaarden te voldoen en zo door te kunnen sukkelen.

Het meest bedreigend van alles is het teruglopen van het Duitse vertrouwen in de economie en de stagnatie in de industrie. Voor de consument was de verdubbeling van de ellectriciteitsrekening, voor de staat de invoering van het minimum loon en het omlaagbrengen van de pensioenleeftijd -eisen van de socialisten- al een rem, de sancties tegen en door het buurland Rusland, een flinke handelspartner van Duitsland dat daardoor flink geraakt wordt, zijn net iets teveel. De motor van de eurozone hapert, met de AfD neemt het wantrouwen tegen de eurozone en EU toe en de houding van Frankrijk dat Duitsland als de grote zondebok afbeeldt (en volgens Duitsland weigert te hervormen) zet kwaad bloed. De media stellen zich in Duitsland intussen ook kritischer op.

In de USA en het VK zal de rente begin 2015 waarschijnlijk verhoogd gaan worden, de druk op de FED en de Bank of England om dat te doen neemt sterk toe. In beide landen groeit de economie behoorlijk sneller dan verwacht (waarom in het VK wel en in de eurozone niet?). In de eurozone blijft hij de rente zo laag dat lager niet kan. In de eurozone wordt voor langere tijd die lage rente, geringe inflatie en dus geringe groei verwacht.

Men zegt in Brussel"er is geen eurocrisis, de geldverruiming van Draghi zal als een wondermiddel werken, de export doen groeien, de werkloosheid doen wegsmelten. De staatsschulden kunnen dan snel worden afgelost. Zoals in Japan gebeurt, of gebeurt het daar ook niet? Ik laat de conclusie aan u over.

Dit zal, denk ik, mijn voorlaatste stukje zijn hier. Jammer dat het niet stijf kan staan van het optimisme. Maar alleen een idealist en dus ideoloog kan iets zien wat de pragmaticus geheel en al ontgaat.