Actueel: Wat is het gevolg van een Duitse recessie voor de Eurozone?

De signalen voor de Duitse economie staan op onweer. De industriële productie is licht teruggevallen - en de IFO-index, die het vertrouwen van het Duitse zakenleven registreert - zakt. De ervaring leert, dat bij alle vier recessies die Duitsland sinds 1993 heeft beleefd, de IFO-index de 12 maanden voorafgaand aan de daadwerkelijke recessie minstens 6 punten zakte. Dat de economie in het tweede kwartaal ondanks alles nog een groei van minder dan 1% liet zien, is desondanks geen teken van grote veerkracht. De opleving van dit voorjaar zal over zes maanden uitgewerkt zijn, wat een komende recessie in het vierde kwartaal plaatst.

Ook verscheidene andere indicatoren voor de Duitse economie laten slecht nieuws voor het vierde kwartaal zien.

De kracht van de Duitse economie is de productie van zware machinerieën. Dit is een sector waar voortdurende innovatie zowel producenten als afnemers competitief houdt, maar tegelijkertijd is zij onderworpen aan een klassieke economische crises die vrij voorspelbaar zijn. Dit is inherent aan de productie van grote kapitaalgoederen.

Tegelijkertijd is er een directe link tussen de Duitse economische groei en de import, die daalt bij het ontstaan van economische problemen. Tot zover volgt de Duitse economie dan ook het patroon van de klassieke economische theorie, al liet de IFO-index de afgelopen jaren wel een heel sterk verband met de import laten zien. Dit hangt samen met de (gezonde!) gewoonte van de gemiddelde Duitser om de tering naar de nering te zetten, en niet door te gaan met consumeren bij economische tegenslag.

Een krimp van de Duitse economie heeft daarom directe gevolgen voor de importcijfers. Gekoppeld aan de cijfers van de rest van de Eurozone is daarom maar één conclusie mogelijk: Een Duitse economische achteruitgang heeft directe gevolgen voor de export naar Duitsland van andere landen in de Eurozone. En dat dus op een moment, dat de probleemlanden in de Eurozone al de grootste moeite hebben om het hoofd boven water te houden.

De veranderingen in het Duitse handelsoverschot gaan ruwweg gelijk op met de import, zodat mag worden aangenomen dat dat ook voor periodes van krimp gelden zal. De cyclische attitude van de Duitse bevolking staat hiervoor garant. Pas bij nieuwe groei mag een stijging van de Duitse consumptie worden verwacht.

Onder normale omstandigheden zou een milde recessie het gevolg zijn. Alleen, de omstandigheden zijn niet normaal. Alhoewel Duitsland een recessie probleemloos door zal komen, zijn de gevolgen voor de rest van Europa desastreus. De stabiliteit van de waarde van de euro heeft andere landen binnen de Eurozone zoals Frankrijk en Italië beschermd tegen de gevolgen van Duitse depressies. Maar in de huidige situatie kunnen die economieën een vermindering van de Duitse vraag moeilijk compenseren. het gevolg zal zijn, dat een recessie in Duitsland een rem op de ontwikkeling van de rest in Europa zal zijn. Juist hun minder competitieve bedrijfsleven zal daarom de concurrentie van de Duitsers harder voelen dan anders het geval zou zijn.

Als landen zoals Frankrijk, Spanje en Italië kans zouden zien hun economie tijdig te hervormen om beter te kunnen concurreren met de Duitse, zou het met een sisser af kunnen lopen,maar het bestaan van de euro maakt dat onwaarschijnlijke scenario een bijna-onmogelijkheid.

Het logische alternatief, is dat de zuidelijke economieën als gevolg van een Duitse recessie een tweedehands recessie zullen beleven. Inclusief alle gevolgen voor hun mogelijkheden via bezuinigingen hun staatsschulden te kunnen blijven financieren, aangezien een hernieuwde recessie hun belastinginkomsten navenant zal verminderen.

De logische consequentie van dit laatste scenario is dat een Duitse economie in recessie de Eurozone van binnenuit vernietigen zal. Onvermijdelijk zal dat dan plaatsvinden in het voorjaar van 2013.

Nederland zal minder importgoederen naar Duitsland kunnen doorvoeren, en ook de Duitse export via Rotterdam zal onze economie beschadigen. Het gekraai van minister De Jager over de minieme exportgroei van Nederland in het afgelopen kwartaal (feitelijk vooral een doorvoerkwestie, waarvan we nauwelijks profiteren) zal bij een waarachtige Duitse recessie snel omslaan in gejammer wegens snel dalende exportcijfers, al zal hij niet nalaten juist dan te wijzen op de formeel geringe gevolgen, doch qua werkgelegenheid zal dit voor Nederland wel degelijk negatieve effecten hebben.

Een andere politieke noot, is dat een Duitse recessie de politieke ondergang van Angela Merkel garandeert. In 2013 zijn in Duitsland Bondsdagverkiezingen en er zijn maar weinig regeringen die tijdens een recessie herkozen worden, ook als die recessie voor het land zelf niet al te zwaar is. Maar aangezien de Duitse bevolking in een tijd van economische teruggang - nog minder dan zich nu al aftekent - genegen zal zijn de beurs voor Zuid-Europa te trekken, kan het bijna niet anders dan dat de Eurozone komend voorjaar uiteen zal spatten.

Als ze het zolang volhoudt tenminste. Zowel rond Spanje als Griekenland hangt immers nog steeds de geur van bederf in vergevorderde staat.