Het nut (en de onzin) van AI

We lijken tegenwoordig van de ene crisis in de andere te vervallen. Met de coronacrisis nog maar net voorbij maken veel mensen zich bijvoorbeeld druk over het milieu en het klimaat. Nog iets dat de gemoederen sinds kort flink bezighoudt is de opkomst van kunstmatige intelligentie. Met de introductie van ChatGPT eind vorig jaar is een nieuwe storm losgebarsten. Voor- en tegenstanders polariseren erop los, en de eerste maatregelen om de technologie te beperken staan al op stapel.

Over Kunstmatige Intelligentie, oftewel Artificial Intelligence (AI), schrijft men als een nieuwe technologie. Maar in feite is er niet zoveel nieuws aan. De term zelf is al ruim zeven decennia geleden bedacht. En in de jaren tachtig van de vorige eeuw was er zelfs al sprake van een echte hype rond het onderwerp. Hoewel er sindsdien maar weinig van de voorspellingen omtrent de ontwikkeling uit is gekomen, wordt AI op allerlei manieren op de achtergrond tegenwoordig ingezet. Denk bijvoorbeeld aan de algoritmes die Facebook en Amazon gebruiken.

Vooral de komst van ChatGPT in november 2022 heeft nogal wat teweeggebracht. Je kunt de AI-tool vragen allerlei vragen stellen, waarop je – soms, maar zeker niet altijd – een redelijk antwoord kunt verwachten. Wil je bijvoorbeeld iets over een bepaald onderwerp weten? Of iets vertalen? Dan kun je een poging wagen en zien waar het systeem mee op de proppen komt. 

Maar vergeet niet: het is een systeem en geen mens. Hoewel het allerlei informatie spuwt alsof het om een onbetwiste waarheid gaat, hoeft dit zeker niet het geval te zijn. Check dus altijd de informatie. En vertrouw er niet blindelings op voor belangrijke zaken. Schakel bijvoorbeeld voor vertalingen van zakelijke of juridische teksten altijd een professioneel vertaler in. Saillant detail: zelfs ChatGPT geeft toe dat een menselijke professioneel vertaler met een kwalitatief hoogwaardigere vertaling komt dan het systeem.

ChatGPT heeft echter zeker wel mogelijkheden. De uitvinding op zich kan dingen gaan realiseren die we eerder niet voor mogelijk hadden gehouden. Voorlopig moet daarbij wel nog rekening worden gehouden met de grote flaw. Het model zelf is niet ontwikkeld als hulpmiddel, maar als supersnel denkend menselijke brein. En aangezien het model ook nog eens gevoed wordt met data (veelal uitspraken en gedragingen van mensen) is dit eigenlijk een uitvergroting van de onvolkomenheden die wij als mensen nu eenmaal bezitten. Hoe het tot een antwoord komt is niet daarbij transparant, en het kent van nature ook nog eens geen restricties op het gebied van moraal of recht.

AI is zeker interessant om leuk mee te experimenteren. Aan de andere kant is het ook goed als commercialisering ervan pas is toegestaan als de technologie meer volwassen is. Of de hoge standaarden die bijvoorbeeld het Europees Parlement wil opleggen op het gebied van betrouwbaarheid, ethiek, veiligheid en milieu terecht zijn? Daar zal ieder zijn mening over hebben, maar het is wel opvallend dat belangrijke wetenschappers en invloedrijke techprominenten hebben opgeroepen tot een tijdelijke stop van de ontwikkeling van AI-systemen.