Centraal Plan Bureau (CPB) waarschuwt: belastingen op gedrag vaak ineffectief en complex

Het CPB stelt dat belastingen geen wondermiddel zijn om gedrag van burgers bij te sturen en dat de overheid terughoudend moet zijn met het beïnvloeden van gedrag via het belastingstelsel. Het CPB waarschuwt dat belastingen vaak complex zijn, niet doeltreffend en ongewenste gedragseffecten kunnen veroorzaken.

Het CPB-onderzoek concludeert dat een aantal belastingregelingen niet effectief zijn. Bijvoorbeeld de frisdrankbelasting waarbij het bedrag te laag is om het gedrag van mensen te beïnvloeden en de taks ook geldt voor gezonde alternatieven zoals mineraalwater. Het CPB geeft ook aan dat hogere lasten voor burgers en bedrijven soms niet opwegen tegen de winst die een taks moet opleveren. Het CPB maakt zich dan ook zorgen over de grote hoeveelheid aan belastingen die de overheid de afgelopen decennia heeft opgetuigd en die het belastingstelsel complex hebben gemaakt.

Desondanks overweegt het kabinet om meer nieuwe belastingmaatregelen in te voeren, waaronder de mogelijkheid om de btw op groente en fruit naar 0 procent te verlagen en het invoeren van een belasting op vlees en zuivel om de CO2-uitstoot te verminderen. Het CPB-onderzoek roept echter vragen op over de effectiviteit van deze voorstellen.

Het is een complexe en soms ineffectieve manier om gewenst gedrag te stimuleren en ongewenste gedragseffecten te verminderen. Het kabinet zou in plaats daarvan moeten kijken naar andere instrumenten om gedrag te beïnvloeden, zoals subsidies of voorlichtingscampagnes. Door een slimme combinatie van instrumenten kan het kabinet op een effectieve en doelgerichte manier gewenst gedrag stimuleren en ongewenst gedrag verminderen zonder onnodige complexiteit toe te voegen aan het belastingstelsel.