Column Frits Bosch: Deradicalisering van terroristen is de strijd tegen groepsbinding

Terrorisme heeft alles te maken met groepsbinding. Bij het terrorismevraagstuk is een belangrijke rol weggelegd voor psychologen, zoals beschreven door Peter Coleman. Deradicalisering zou je het gevecht tegen groepsbinding kunnen noemen.

Ik geef een casestudy, de kwestie die in Nederland speelde januari 2022 rond Soumaya Sahla, 39. Zij is geboren en getogen in Nederland en vanaf haar tienerjaren steeds sterker betrokken geraakt bij de fundamentele islam, in studie en gedrag, totdat zij in 2008 veroordeeld is tot drie jaar gevangenisstraf wegens wapenbezit en deelname aan de terroristische Hofstadgroep. Ze heeft het uitgezeten in Vught. Ze noemde in 2016 het proces een ‘showproces’ en stelde zich negatief op.

Nadien zou bekering zijn opgetreden. Ze werd lid van de VVD. Ze was sinds 2011 de rechterhand van VVD coryfee Frits Bolkestein, 88 jaar. Bolkestein nam haar mee naar allerlei officiële gelegenheden en niet zijn vrouw, tot ongenoegen van de familie.

Ze was nooit een probleem voor de partij totdat Geert Wilders aan de bel trok en haar verleden onthulde tijdens de Tweede Kamer besprekingen over het Regeerakkoord. Geert Wilders maakte bezwaar hiertegen. Hij voelde zich er “ongemakkelijk” bij gezien haar verleden. De mainstream media en de Kamer waren laaiend dat Wilders hiermee kwam, “racistisch” was hij. Totdat vanuit de VVD zelf grote bezwaren tegen haar rezen, “hoe kan dit, waarom weten wij dit niet?” Pikant detail is dat Geert Wilders zelf genoten heeft van het mentorschap van Bolkestein als fractie medewerker van de VVD. Volkomen terecht dat Wilders hiermee kwam.

Sahla is dus zo’n twintig jaar nauw betrokken geweest bij fundamentele islam. Dat is lang, wat bemoeilijkt om los te komen van de groepsbinding en ideologie. Het is echter wel mogelijk. Mijn vragen aan haar zouden ondermeer zijn: bent u nog steeds moslim en zo ja, hoe beleeft u nu uw religie? Wat heeft u tot het loslaten van de fundamentele stroming en tot nieuwe inzichten gebracht? Wenst u de sharia in Nederland? Vindt u dat de geboden van de islam boven de Grondwet staan? Hoe kijkt u nu naar terrorisme? Hebt u nog banden in die richting? Eerlijke antwoorden? Maar dan ligt het wel vast.

Soumaya Sahla is bezig met een proefschrift over ‘het orthodox religieuze wereldbeeld’. Ik hoop dat ze ook de boeken van Christhopher Hitchens ‘God is niet groot’ en van Afshin Ellian ‘Allah weet het niet beter’ leest. Ze besparen haar een hoop werk. De islam kent het omstreden begrip taqiyya. Het zou moslims toegestaan zijn ‘voor de goede zaak’ integratie en gematigdheid te veinzen om als een duveltje uit een doosje te voorschijn te komen als rechtgeaard moslim als dat zinvol is. Zo is in Engeland in een deel van Londen de sharia van toepassing. Hier liever niet.

De kwestie rond Soumaya Sahla roept de vraag op of we ex-terroristen na straf moeten wantrouwen of juist nieuwe kansen bieden. Sahla zou niet de eerste terrorist zijn die ‘taqiyya’ toepast. De daders van de Weense aanslag in 2020 en van de Londense aanslag in 2019, zaten in een deradicaliseringstraject.

We kunnen ex-terroristen als een volwaardig lid van de samenleving accepteren, maar geef ze geen kwetsbare functie. Het was onverstandig haar via Bolkestein zo dicht bij Geert Wilders en het Koninklijk Huis te laten komen. Een ex-terrorist moet niet qualitate qua dicht bij mogelijke ‘targets’ kunnen komen en ook nimmer in ons parlement zitting nemen. Het lijkt verstandig op willekeurige tijdstippen een ‘checkup’ over haar positie te doen en te bezien of geen terugval plaatsvindt.

De islam is veel sterker en dogmatischer dan de andere monotheïsmen, wat de deradicalisering, naast de 'veinzerij' (dat mag), sterk bemoeilijkt en ongewis maakt. Dat verschil in de monotheïsmen is in die zin uitermate belangrijk dat wij, christelijk en verlichtingsgewijs, vanuit een totaal ander conceptueel kader vertrekken, een frame waarin het element 'veinzerij' geen echte draagkracht krijgt (het is als het ware onzichtbaar voor ons). We kunnen ons dat dus moeilijk voorstellen en daarom is het een groot nadeel om het te kunnen begrijpen. De groepsdruk is dan ook veel groter.

Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”.