Column Lex Cornelissen: De Great Reset: complot of niet?

Deze aanhoudende vrijheidsschendingen in het teken van de coronacrisis gelden niet alleen voor Nederland: buitenlandse overheden doen precies hetzelfde. Ook lijkt het alsof de coronacrisis overal wordt aangegrepen om op andere vlakken beleid door te voeren. Van Mark Rutte tot Boris Johnson: politici en andere invloedrijke figuren hebben het bijna allemaal over een Great Reset, met altijd weer precies dezelfde slogan: build back better.

Het is verleidelijk om achter dit hele proces een complot te zien. Maar is dat echt zo? Om die vraag te beantwoorden analyseer ik in dit stuk de strategie en ideologie van onze elite, van Haagse politici tot internationale beleidsmakers en weldoeners.

Beleidsmakers, zowel verkozen politici als ambtenaren en lobbyisten, leven in een wereld die doorspekt is van scenariodenken. Ze doen niets anders dan alle mogelijke ontwikkelingen die in de toekomst plaats kunnen vinden binnen scenario's te plaatsen. Die kunnen meer of minder waarschijnlijk zijn, maar ongeacht die waarschijnlijkheid kan er zo rekening mee gehouden worden.

Dit is niet alleen een effectieve manier om te anticiperen op toekomstige gebeurtenissen. Scenario's zijn ook bij uitstek geschikt om beleid te sturen. Als in een rapport van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over de integratie van vluchtelingen naast een aantal realistische scenario's ook een zeer optimistisch scenario behandeld wordt kunnen linkse Kamerleden dat gebruiken om te bepleiten dat het allemaal vanzelf wel goedkomt. Met het juiste taalgebruik kan één scenario neergezet worden als "zeer hoogstwaarschijnlijk", waardoor zelfs ambtenaren of onderzoekers die een rapport schrijven - en dus onafhankelijk zouden moeten zijn - met gemak beleid sturen.

Dit scenariogetover vindt ongetwijfeld op alle machtsniveaus plaats, maar nergens is het zo belangrijk als voor supranationale organisaties, zoals de EU, de VN en het WEF. Omdat de macht technisch gezien (in praktijk is het helaas anders) vaak nog bij nationale overheden ligt, worden beleidsrapporten met toekomstscenario’s gebruikt om beleid te sturen. Klimaat? Zorg voor een gitzwart scenario om de mensen bang te maken. Meer EU? Hier zijn zes uitdagingen in 2030 die bewijzen dat natiestaten ouderwets geworden zijn. De coronacrisis? Het WEF voorspelt een toekomst waarin een de Great Reset onvermijdelijk is.

Dit scenariodenken gaat hand in hand met een tweede strategie: never waste a good crisis. Als beleid sturen via (doem)scenario's niet genoeg is, kan altijd geanticipeerd worden op een goede crisis. Politici zijn dan gedwongen om impopulaire maatregelen te nemen.

Een goed voorbeeld hiervan zijn natuurlijk klimaatmaatregelen, die bij iedere natuurramp of VN-top door onze strotten geduwd worden als 'nu eenmaal noodzakelijk'. Zo kan het verkeren dat miljoenen kiezers VVD en CDA stemmen, ondanks dat het klimaatbeleid van die partijen hun kiezers ongekend veel zal kosten.

Een ander goed gedocumenteerd voorbeeld is de creatie van de euro. Toen bij het Verdrag van Maastricht in 1992 besloten werd dat er één Europese munt zou komen, was het commentaar dat zo'n muntunie nooit zou werken zonder een verdergaande politieke unie. Daar was destijds geen politieke wil voor. Toen de eurocrisis in 2009 op gang kwam konden de eurocraten die noodzaak gebruiken om de macht van de Europese instituties te vergroten.

De EU is sowieso kampioen crisissen creëren. Wat er ook gebeurt: eurofiele politici hebben altijd als antwoord 'meer EU'. Open grenzen terugschroeven vanwege de vluchtelingencrisis? Nee, er moet juist meer macht naar de EU om lidstaten te dwingen vluchtelingen te huisvesten. Leren van de Brexit? Nooit, de EU moet juist dieper integreren! Oh, en het budget voor het Europees Parlement moet omhoog, natuurlijk.

Wat deze strategieën aan elkaar bindt is is een gedeelde ideologie van onze elites. Het is überhaupt vaag wíe nu precies die elites zijn, maar juist door hun gedeelde ideologie is het mogelijk daar zicht op te krijgen. Er zijn namelijk zaken waar alle 'mainstream' partijen, van de VVD tot GroenLinks het over eens lijken te zijn. Deze kernprincipes worden daarnaast gedeeld door de meeste westerse overheden, de beleidsmakers die het voor het zeggen hebben in de EU, VN en andere supranationale organisaties en grote bedrijven, met name big tech als Facebook en Google.

In deze ideologie is het klimaat hét belangrijkste onderwerp, zijn natiestaten verouderd, moet immigratie omarmd worden en er is sprake van systemische discriminatie jegens vrouwen, seksuele minderheden en "mensen met een migratieachtergrond". De coronacrisis is daar vanzelfsprekenderwijs ook bij gekomen.

Deze gedeelde elite-ideologie is overal in het dagelijks leven terug te zien. Het eten van veganistisch nepvlees wordt door zowel bedrijven als de overheid gepromoot. Reclames, televisie en film vallen over elkaar heen om mensen met Afrikaanse roots, vrouwen met hoofddoek of 'nonbinaire' mensen (over)representatie te geven (inclusief opvallend veel gemengde stelletjes en gezinnen, hoewel dat totaal niet de norm is in de samenleving). Het klimaat en de energietransitie zijn heilig en worden overal op het hoogste voetstuk geplaatst.

En de coronacrisis is natuurlijk alom aanwezig. Facebook, Twitter en Instagram verwijzen bij alles dat ook maar riekt naar het virus door naar de website van het RIVM. De media gooien ons dood met optredens van allerlei virologen en OMT-figuren. In de politiek is een onverstoorbare meerderheid er vanaf het begin van de coronacrisis van overtuigd geweest dat de coronacrisis écht, écht, écht le-vens-gevaarlijk is.

De Great Reset is het vehikel waarin alles dat ik hierboven omschrijf samenkomt. Jarenlang hebben allerlei internationale clubjes - het WEF voorop - geanticipeerd op mogelijke gevaren, van cybercrime tot klimaat tot een pandemie. Met de coronacrisis hebben ze hun kans schoon gezien om alle registers open te trekken. Wat Klaus Schwab de Great Reset noemt is een samenkomst van allerlei aspecten van de ideologie van hem en talloze andere weldoeners, magnaten, diplomaten en politici. Klimaat, migratie, 'inclusiviteit' en meer macht naar supranationale organisaties, allemaal handig verpakt als reactie op de coronacrisis. Build back better.

Daarmee komen we tot een antwoord op de beginvraag: is er een schimmig, elitair complot omtrent de coronacrisis? Mijn conclusie is dat het aanvoelt als een complot, maar in feite niet is. Deze mensen hebben geen snode plannen voor wereldoverheersing, ze zijn al aan de macht en spelen hun kaarten grotendeels in het openbaar. Klaus Schwab en het WEF verhullen de Great Reset niet: ze zijn er juist trots op. Er is daarnaast niet één elite, maar meerdere elites die dezelfde ideologie delen en daardoor overkomen als communicerende vaten. Maar maakt het uit of het een complot is of niet? Onze vrijheid staat uiteindelijk hoe dan ook op het spel.

Maar wat is nu de oplossing voor dit probleem? Hoe krijgen wij in Nederland weer een elite die opkomt voor Nederland, en niet voor die elite-ideologie? Dat is natuurlijk een lastige kwestie, en iets waar dit artikel te kort voor is. Er zijn lichtpuntjes van hoop. Zoals Frankrijk, dat het tegen de orthodoxie in op blijft nemen voor kernenergie. Of zoals Denemarken, dat ondanks een uiterst linkse regering in staat is maatregelen tegen immigratie te nemen. Wie weet kan zoiets ook ooit in Nederland.