Column Sid Lukkassen: Ad Verbrugge heeft het aan de stok met NRC - welke lessen moet hij trekken?

De conservatieve filosoof Ad Verbrugge is in conflict geraakt met het progressieve NRC Handelsblad. Het aanvankelijke plan was om de man een interview af te nemen, maar het NRC wil allerlei passages schrappen omdat het allemaal niet wetenschappelijk onderbouwd zou zijn. Verbrugge is daar woest over. Columnist Sid Lukkassen vraagt zich af waarom de rechtse denker überhaupt de moeite nam om met zo'n medium in zee te gaan. Dit had hij kunnen verwachten, vindt de publicist. Sid heeft wel een idee hoe je de NRC's van deze wereld bestrijdt.

De conservatieve academicus Ad Verbrugge – bekend van onder meer Tijd van Onbehagen (2004) – heeft mot met de krant NRC. Hij schrijft:

Machthebber bepaalt wat ‘wetenschap’ is

De machthebber bepaalt wat ‘waarheid’ is – althans de sociale perceptie van waarheid en bepaalt dus wat ‘wetenschap’ mag heten. De media zijn nu eenmaal vergeven van opportunisten en hielenlikkers. Die treden eerder op als doorvoerluik van overheidspromotie dan dat zij zelfstandig en evenwichtig denken uitdragen. Dit is al zou oud als de clash tussen Galileo Galilei en de kerkelijke inquisitie: als je gelijk hebt, volgt daaruit niet dat de machthebber je ook de kans gunt om publiekelijk je gelijk te krijgen.

Verbrugge erkent deze politieke dimensie van wetenschap, want hij schrijft:

Voorzag Verbrugge dit steekspel?

Had Verbrugge nu werkelijk een andere uitkomst verwacht? Of voelde hij deze spelzetten tevoren aan? Hij zou iets ‘fatsoenlijks conservatiefs’ zeggen, de linkse krant zou zichzelf zeer ‘ruimdenkend’ vinden door dat geluid op te nemen. Toch zouden ze onvermijdelijk proberen om zijn inbreng een eigen filtering te geven. De uitkomst zou hoe dan ook zijn dat Verbrugge tekort zou worden gedaan en dat hij daarop weer kon terugslaan vanuit de rol van gebeten hond.

Maar als Verbrugge deze uitwisseling van zetten voorzag, waarom heeft hij zich dan niet eerder stelliger gepositioneerd binnen het debat en zich militanter uitgesproken tegenover de deugmedia?

De coronapandemie biedt de overheid een reden om dat te doen wat de overheid al heel lang wil: meer grip krijgen op het leven van burgers. De elite smacht naar die grip, want in populisme, handel in cryptovaluta en een niet-klimaatneutrale leefstijl ziet zij bedreigingen voor het voortduren van hun macht. Tegelijk dringen medische experts zich naar de voorgrond die deze controlemaatregelen pushen als ‘in het algemeen belang.’ Zo blijft de machtshonger van politici ook nog eens buiten schot. Dit is zo’n goede deal voor ‘the powers that be,' dus verwachtte Verbrugge nu werkelijk dat hij even als ‘luis in de pels’ deze machtsgreep zou mogen ondergraven voor een doelgroep van links-liberale slaven wiens passieve instemming voor de elite cruciaal is bij de uitvoer van hun beleid?

Vooral die ene passage is cruciaal: dat met de kwalificatie “niet wetenschappelijk onderbouwd” zijn “goede naam wordt bezoedeld.”

Hoe ver heeft Verbrugge deze strijd doordacht?

Hiermee bedoel ik te zeggen: media, politiek, de academische wereld – het zijn dan wel eigen velden maar ze voelen haarfijn aan wie hun gemeenschappelijke vijanden zijn en welke items ze beter niet kunnen aanraken. Strijk je vanuit je vrijdenkerij deze krachten tegen de haren in, dan is het hun doel om je sociaal en economisch kapot te maken en buiten de maatschappij te stoten. Dan blijkt dat zij willen zorgen dat wij realisten nooit meer aan de bak komen en geen gezin kunnen onderhouden.

Heeft Verbrugge dit alles consequent doordacht? Het is een intelligente man die ook de actuele ontwikkelingen scherp in het oog houdt, dus ik vraag het me oprecht af. In ieder geval woedt op het strijdveld waar hij zich met zijn publicatie op begeeft, een strijd op leven en dood. Je gehele sociale en economische bestaan staan immers op het spel.

Postuleren staat boven bewijzen!

Ik hoop dat Verbrugge ook doorziet dat deze strijd steeds minder van doen heeft met ‘waarheid’ en ‘bewijzen’ of met ‘wetenschappelijke validatie’. Het zijn twee typen karakterstructuren, realisten versus utopisten, vrijdenkers versus deugpronkers, die tegenover elkaar staan. Het zijn twee ideaaltypen esthetiek – nationaal-conservatief tegenover globalistisch-technocratisch – die elkaar afgrondelijk bestrijden.

Discussiëren over ‘bewijzen’ en ‘onderbouwingen’ suggereert dat er feitelijke claims ter discussie staan. Maar die feitelijke claims zijn slechts decorstukken voor iets anders, namelijk een strijd tussen elkaar wederzijds uitsluitende sets waarden die in het leven worden nagestreefd. Hierom moet je niet willen bewijzen – want jouw bewijs als realist zal in de ogen van de deuger toch nooit overtuigend zijn – maar moet je postuleren.

Scheppend initiëren, dat is wat je moet doen. Als je wil bewijzen, aanvaard je de premisse dat er voor de realist en de utopist een ‘common ground’ bestaat waar zaken ‘voor het oog van de rede’, ‘neutraal’ beslecht kunnen worden. Maar dat kan niet want de deuger kan nooit voorbij zijn emotionele hysterie en morele verontwaardiging kijken om de rauwe werkelijkheid te zien zoals die is.

Bouw een eigen kasteel!

Je moet gewoon de handen uit de mouwen steken en iets bouwen. Een kasteeltje, bij wijze van metafoor. Het zo tastbaar mogelijk maken. En dat als voldongen feit in de werkelijkheid neerzetten. En hetzelfde geldt voor politieke stellingnames. Als de deuger dat afwijst of als ‘onwaarheid’ bestempelt, dan moet je antwoorden: “Dit is mijn kasteel en als jij hier niet in meegaat, dan laat ik je achter. Dan gaat nu de ophaalbrug dicht voor jou. Ik reken jou niet meer tot het eigene.”

En je zult zien dat die kastelen steeds machtiger bolwerken worden die het landschap domineren en de werkelijkheid bijsturen naar het eigen ideaal. Ad Verbrugge zou er verstandig aan doen dat advies op te volgen.

U kunt Sid Lukkassen volgen via Telegram, zijn nieuwsbrief en BackMe.