Boekrecensie: Sid Lukkassens' Links & Rechts in Dialoog

De naam Sid Lukkassen moet voor veel mensen die zichzelf rechts noemen inmiddels wel een belletje doen rinkelen. Deze excentrieke en vrijzinnige denker merkt al jaren dat de Nederlandse cultuur, de Europese beschaving en de liberale democratie gevaar lopen. Onder andere door politieke bubbelvorming, waardoor dialoog haast niet meer mogelijk lijkt. Gewapend met een arsenaal aan filosofische en historische kennis tracht hij deze patstellingen te doorbreken en is hij opzoek gegaan naar andersdenkenden, met als doel een hoogwaardige dialoog aan te gaan. Want als er íéts nodig is in de huidige politieke arena, dan is het wel dialoog tussen links en rechts!

Lukkassen merkt al langere tijd op dat er politieke bubbels zijn ontstaan. Hij is daar natuurlijk niet de enige of de eerste in, maar hij is wel een van de eersten sinds afgelopen jaren die echt een serieuze poging doet om weer nader tot elkaar te komen. Het boek bestaat uit een serie briefwisselingen tussen Lukkassen en diverse andere denkers. En, anders dan het boek doet vermoeden, zijn zij niet allemaal links.

Het boek is een echte aanrader voor iedereen die zich afvraagt waar het mis is gegaan in het westen. Qua cultuur, politiek en de samenleving als geheel. Lukkassen laat zich in dit boek meestal van zijn beste kant zien en neemt de lezer mee in zijn denkwijzen en analyses, die hij probeert te toetsen aan de denkers waar hij zich in dit boek tot richt.

Filosofische bokswedstrijden
Om het boek echt goed te kunnen beschrijven kan ik het volgens mij het beste vergelijken met een soort filosofische bokstoernooi. Iedere briefwisseling lijkt wel een ronde: Lukkassen staat klaar in de ene hoek en telkens verschijnt er in de andere hoek een nieuwe tegenstander. De ene wedstrijd is Lukkassen echt in topvorm en blijft hij scherp letten op wat hij doet en hoe zijn 'tegenstander' reageert. Maar af en toe wordt ook Lukkassen wel eens overmoedig en verrast zijn filosofische opponent hem op een manier waardoor je je afvraagt of Lukkassen de wedstrijd überhaupt nog wel kan winnen!

Ook zijn niet alle briefwisselingen even mooie (of überhaupt) wedstrijden. Sommige 'rondes' gaan erg volgens het boekje en hebben meer weg van sportieve en respectvolle oefenwedstrijden. Dit zijn vooral de briefwisselingen tussen Lukkassen en de mensen die weliswaar anders denken, maar toch een heel eind met zijn gedachtegoed mee kunnen gaan. Toch zijn dit hele interessante briefwisselingen, tussen hem en Peter van Duyvenvoorde, Maarten Boudry of Ronald van Raak bijvoorbeeld, waaraan je kunt merken dat Lukkassen echt scherp wordt gehouden.

Daar staat echter ook een compleet tegenovergestelde categorie 'rondes' tegenover: de straatgevechten. Dit zijn de briefwisselingen waarin Lukkassen soms wat kort door de bocht gaat of waar zijn politieke tegenpool hem haast moedwillig verkeerd probeert te interpreteren (Othman el Hammouchi heeft hier een handje van). Die 'straatgevechten' laten eigenlijk het beste zien waarom dialoog tussen links en rechts soms haast onmogelijk lijkt en bovenal waarom het soms verspilde moeite is om netjes volgens de regels zo'n 'gevecht' aan te gaan.

Ergens tussen die twee categorieën in is de categorie die het boek het meest tot zijn recht laat komen: de 'echte' wedstrijden. De briefwisselingen met Jan Cornillie, waar het boek mee begint, zijn hier een goed voorbeeld van. Hier moet Lukkassen namelijk zorgvuldig zijn in z'n bewoordingen en de tijd nemen om zijn analyses uit te leggen. Vooral als het om een punt gaat dat wel eens een heilig huisje voor zijn (meestal linkse) 'tegenstander' zou kunnen zijn. En hij heeft zeker een paar geduchte tegenstanders uit weten te zoeken!

Het is echt een prettig boek om te lezen en het is zeker een aanrader om de feestdagen mee door te komen. Vooral omdat iedere reeks briefwisselingen je aan het denken zet en je het boek daarna rustig even weg kunt leggen. Wanneer je het boek dan weer oppakt wordt je direct weer getrakteerd op een nieuwe opzichzelfstaande 'wedstrijd'. En voor wie nu nog steeds twijfelt is er deze podcast over het boek.