-Sid Lukkassen- 'Mindfulness en boeddhisme zijn tóch opium voor het volk'
Koenraad Elst reageert op mijn artikel over mindfulness en boeddhisme. Hij breekt een lans voor de praktijk van meditatie waar ik juist kritisch ben. “De westerse samenleving kan er maar wel bij varen als meer mensen meditatie beoefenen”, schrijft hij. Dr. Elst negeert echter de kern van mijn argumentatie.
Elst, die Tegen de Tribalisering (Aspekt 2021) zou bespreken, waar we nog steeds reikhalzend naar uitkijken, vond wél tijd om het volgende te publiceren: “We besluiten dat we het met Sid Lukkassen oneens zijn waar hij schrijft: ‘Dit toont aan dat het faustische boven het boeddhistische staat’.” Dit statement is intellectueel oneerlijk, omdat hij alle argumenten waarmee ik dit aantoon, passeert. De kern ligt namelijk in de opmars van de cybernetica.
Lees ook
We beginnen om het passief schouwende en contemplatieve leven (wat Hannah Arendt de vita passiva noemt), af te zetten tegen het actieve leven, de vita activa: het rusteloos strevende en pro-actief scheppende bestaan. De vita activa past de wereld aan aan zichzelf, in plaats van zich te richten op meditatie. De kern van mijn argument is dat die contemplatieve ziel steeds verder teruggedrongen raakt. En dat meditatie al snel geen vrijheid meer zal bieden omdat de cybernetica terreinwinst boek.
Er doemt een dystopie op waarin er een kartel heerst van Big Government, Big Tech en Big Bureaucracy. Op Davos pronken ze al met een pil met een zendertje dat rapporteert of de pil daadwerkelijk is ingenomen. “Imagine the implications for compliance!” aldus Pfizer CEO Albert Bourla. Ook komen de geestbeïnvloedende drugs, het soma van Aldous Huxley. Mijn argument is uitvoeriger gedocumenteerd in het artikel waarop Elst reageert. De kern is dat de scheppende krachten hun stempel drukken op de wereld en dat de meditatieve ziel steeds verder de heuvel op vlucht. Al snel is hij zelfs in zijn bewustzijn niet meer vrij!
De innerlijke meditatie van het individu zal worden binnengedrongen en gemanipuleerd als niemand de faustische totalitaire krachten stopt. Meditatie en mindfulness rekken slechts tijd en negeren de olifant in de kamer: de komst van de transhumanistische technocratie.
Het is nogal wat, om dr. Elst van intellectuele oneerlijkheid te betichten, hij behoort namelijk tot ‘de grote drie’. Zoals wij in Nederland de grote drie hebben, Gerard Reve, Willem Frederik Hermans en Harry Mulisch, zo hebben ook de Vlamingen een grote drie, namelijk Wim van Rooy, Koenraad Elst en Johan Sanctorum, het enige verschil is dat de Vlaamse drie nog leven. Desalniettemin, mijn redevoering waarom het faustische boven het meditatieve staat – omdat bij genoeg ingrijpen op de wereld en het menselijke samenleven, ook de individuele reflectie niet meer soeverein is – is zó belangrijk, dat het negeren van dit argument in de reactie op de stellingname, intellectueel oneerlijk is.
Hiermee heb ik slechts het fundament gelegd van wat verder nog gezegd moet worden. Elst geeft aan dat hij géén ‘interest in disinterest’ heeft – in de herstelperiode na zijn harttransplantatie heeft hij een herstelcursus mindfulness gevolgd. Daarna komen we op de tegenstelling tussen het faustische Avondland (Europa) en het Morgenland (Azië). Hier betoogt hij dat het boeddhisme niet representatief is voor de cultuur van het Morgenland en geeft het riool van Harappa als voorbeeld. Dat bestond al 2000 jaar voor het riool van Rome.
Nu is een riool bij uitstek iets chtonisch: het ligt diep verankerd in de aarde en daarop kan een nieuwe beschaving worden gebouwd. Hiervoor geldt het ‘He’ argument van H.P. Lovecraft dat ik behandel in hoofdstuk 27 van Wees Afgrondelijk (2022). Beschavingen komen en gaan – nieuwkomers betrekken de achtergelaten architectuur, zij gaan wonen in een landschap dat voortkomt uit een geest waarmee ze zelf niet verwant zijn. In het boek behandel ik Brussel als hét ultieme voorbeeld. We zien hoe snel dit kan gebeuren binnen één eeuw. Voor steden in India over een paar millennia genomen kan hetzelfde gelden.
“Zeshonderd jaar voor Newton kenden de Chinezen al de differentiaal- en integraalrekening”, aldus Elst. Met het aanhalen van Isaac Newton (1643–1727) raken we een existentieel faustisch punt. Ik citeer zijn twee wetten.
“Eerste wet van Newton: een voorwerp waarop geen resulterende kracht inwerkt, is in rust of beweegt zich rechtlijnig voort met constante snelheid. Tweede wet van Newton: De verandering van de beweging is evenredig met de resulterende kracht en volgt de rechte lijn waarin de kracht werkt.”
Hiermee verwezenlijkt Newton het faustisch intellect. De wetten van Newton zijn van een véél groter belang dan de differentiaalrekening, omdat ze een metafysisch grondplan uitdrukken. Namelijk een kracht die de oneindigheid trotseert, zich lineair uitbreidt, wil penetreren en doorgronden. “De Westerse geest maakt definities”, stelt Camille Paglia, “dat wil zeggen – deze trekt lijnen.”
Het Europees intellect schept een logica die zich exponentieel doorzet, voorbij de grenzen van tijd en ruimte – het oneindige, het lineaire, het abstracte – raketten lancerend door een ijl heelal, afkoersend op onbekende bestemmingen. Dit is een belangrijk verschil met de Oosterse religies – in het boeddhistische Morgenland ligt het einddoel juist in het ophouden te streven. Vanuit deze tegenstelling denkend is ‘Avondland’ een overkoepelend begrip voor de geestelijke cultuur van de Europese beschaving.
Europa is het Avondland omdat het met zijn westelijke ligging de grond verbeeldt waarachter de zon verdwijnt wanneer de avond valt. Verkenningsschepen doorkruisten kolkende oceanen, zoekend naar nieuwe gebieden met helwitte stranden, waar de zon tot aan de einder loopt, en het faustische streven wil zelfs voorbij de einder gaan. Dit in tegenstelling tot de boeddhist die de zon inloopt als zou hij verdwijnen op het puntje van de einder, onder het mom van ‘just be’.
Elst noemt nog dat India en China voor het aanbreken van de moderniteit, samen 55% van het wereldwijde bruto nationaal product besloegen. Maar niet zonder reden zijn zij ingehaald door de dynamiek van de Europese handelsgeest: door faustische zielen die aan de slag gingen met rentes, leningen en aandelen. Europeanen konden op een meer abstracte wijze rekenen met geld, beleggingen en investeringen.
De boeddhist meent dat hij in de verhevenheid van de totale willoosheid het Nirwana ervaart: daarmee waant hij zich ‘vrij’. Maar juist via de wilskracht kunnen wij Europa nog redden, niet als individu, maar als groep. Wie niet wil vechten zal óf verdwijnen óf in een lijdzaam bestaan als slaaf belanden. Berooid van eigen lichamelijke integriteit, net weer ‘geboosterd’ voor de miljoenste virusvariant (door ontwortelde kosmopolieten en gelukszoekers meegebracht vanuit Verweggistan).
Nu zien we de ware aard van meditatie en mindfulness als instrumenten om het volk politiek passief te maken. Wie zijn of haar wensenlijstje van het leven steeds kleiner maakt, zal er vrede mee hebben dat de machthebbers zijn of haar keuzemogelijkheden en bewegingsvrijheid toenemend inperken. “Tijdens de christelijke tijd hoorden we dat verdovingsargument al tegen godsdienst”, schrijft Elst hierover. En dan nog? Het argument was toen al waar! Zit je daar in je ‘tiny house’ te mediteren nadat je een ‘gezonde’ maaltijdsalade hebt gegeten. Een paar gipsmuren verder hoor je muziekklanken van een heel andere cultuur dan die van jezelf. Je stoort je eraan, maar door de net geleerde technieken om mindful te zijn op je eigen adem, is het wel te verdragen…
Dr. Elst belandt in dezelfde valkuil als alle critici van mijn artikel, die niet begrijpen dat mijn kritiek zich richt op de depolitiserende aard van meditatie en mindfulness. Ze versterken machteloze passiviteit tegenover politiek en geopolitiek. Iemand in de commentaarsectie merkte op dat “vandaar vooral vrouwen zich tot dergelijke uitwegen uit hun ongelukkig bewustzijn en hun eenzaamheid aangetrokken voelen. Van nature hebben zij weinig oog voor de organisatie van het maatschappelijk verband en kijken meer naar binnen (naar de baby in hun buik). Meditatie en kritisch denken zijn twee verschillende zaken. Het eerste is een terugkeren in de innerlijkheid en daarin lang vertoeven; het tweede gaat om aandacht voor de buitenwereld, vergt alertheid en is mannelijker. Waarnemen en denken, situaties doorschouwen zijn talenten ontwikkeld door de jacht, die vervlochten raakten met de mannelijke instincten. Vrouwen zijn kruidenpluksters, rustiger, meer in zichzelf verzonken.”
De hoofdzakelijke gerichtheid op de innerlijkheid maakt mensen onverschillig over de buitenwereld – en zéker over de politieke en geopolitieke sfeer. Terwijl die sfeer zich dagelijks aan ons opdringt, onze levens binnendringt, rechten en vrijheden afneemt, ons voortdurend bedreigt. We zullen moeten handelen om de nieuwe tirannie met haar technologisch instrumentarium teniet te doen. Iedereen die daar niet op gericht is, zit niet aan tafel maar staat op het menu!
Zo heb ik opnieuw uitgelegd waarom het Boeddhisme niet voor ons is en waarom wij, als Europeanen, het ware Boeddhisme ook niet daadwerkelijk kunnen leven, zeker niet in deze tijd. In onze maatschappij zijn die Boeddhistische maatstaven een pseudospiritualiteit en een opiaat. Tot slot nog één advies om sneller gemoedsrust te bereiken: maak je niet afhankelijk, van wat niet afhankelijk is van jou.
Kom ook naar de boekvoorstelling van Sid Lukassen’s nieuwe boek ‘Wees Afgrondelijk’ op 25 juni in De Graanmaat, Grote Markt 24 in Sint-Niklaas. Ook prof. Cliteur spreekt hier! Inschrijven is verplicht en doet u hier.
