Stemmen met de onderbuik kan een dure grap worden.
Zoals menigeen inmiddels weet zijn in maart aankomend jaar de Gemeenteraadsverkiezingen in (bijna) alle vierhonderd gemeenten die Nederland telt. Het belooft, uiteraard, een spektakel te worden, want de landelijke situatie kan in principe aanleiding geven tot forse verschuivingen. Te denken valt aan grote verliezen voor CDA, PvdA en GroenLinks. Ook zal het interessant zijn om te kijken of de PVV zich weet te handhaven in Den Haag en Almere.
Maar de meest prangende vraag van allemaal is natuurlijk: weet de VVD zich te handhaven? Door het centrum-linkse beleid van Rutte II lopen de lokale liberalen het serieuze risico rake, electorale klappen te ontvangen. Kunnen de liberalen de verliezen beperkt houden, of gaan ze vol en keihard onderuit? Mijn collega Michael lijkt in ieder geval op het laatste te hopen:
En eigenlijk is [lokale politici afstraffen vanwege de landelijke koers] ook gewoon terecht. Lokale afdelingen en de landelijke partijtop hebben vaak contact met elkaar. Sterker nog, zij zijn het die het landelijke bestuur al dan niet in het zadel houdt.
Als kiezers dus vinden dat Rutte en andere VVD-toppers er een zootje van maken kunnen ze dat volgend jaar maart al duidelijk maken. En daar is niks mis mee.
Nu heeft Michael gelijk dat er 'niks mis' is met stemmen op een andere partij dan de vorige keer. Dat is inderdaad je volste recht in een democratische rechtstaat zoals Nederland. Het is echter wel de vraag of het verstandig is de VVD in de gemeenten keihard te laten vallen aankomende maart. Het is namelijk moeilijk een alternatief te verzinnen waarbij je het gemeentebestuur niet linkser maakt. Natuurlijk, in Almere en Den Haag kan je overstappen naar de PVV. Maar in de rest van het land? Als je een über-christen bent kan je uitwijken naar de SGP, maar de meeste rechtse mensen zitten al net zo min op christelijke betutteling te wachten als op socialistische.
Het alternatief voor de VVD-stem is dan het CDA (die op lokaal gebied al net zo subsidie- en duurzaamheidsziek is als GroenLinks), of iets nog veel linksers. Als dat het eindresultaat is na de verkiezingsdag, zend je inderdaad een signaal naar de partijtop, maar heb je grote kans dat je jezelf in de vingers snijdt. We kennen namelijk allemaal de linkse reflex om bij een tegenvallende realisatie de belastingen maar omhoog te gooien. Dus als u zin heeft om meer OZB te moeten betalen of u blauw te betalen aan parkeergeld, laat dan vooral vanwege landelijke thema's de lokale VVD vallen als een baksteen.
Nogmaals benadruk is graag dat Rutte voor geen meter kan onderhandelen. Maar dit wil nog niet zeggen dat ook alle lokale politici net zo makkelijk de lasten verzwaren als de minister-president en zijn adjudant Halbe Zijlstra. Als ik naar mijn eigen gemeente, Leiden, kijk, zie ik een VVD-raadsfractie die zeer handig en tactisch opereert. Ze hebben bijvoorbeeld in college-onderhandelingen toegegeven aan D66 juist op dát punt (openbaar vervoer) waarvan ze wisten dat de Provincie Zuid-Holland het toch wel zou afschieten. Wat de VVD terugkreeg voor de concessie aan D66, bleef uiteraard wél overeind. Ook hebben ze al vier jaar op rij bij begrotingsonderhandelingen belastingverhogingen weten te voorkomen. Een noemenswaardige prestatie, als je bedenkt dat ook de SP in het Leidse college van B&W zit. Het zou zeer onterecht zijn deze mensen te straffen voor hun geweldige prestaties.
Verder stelt mijn gewaardeerde collega dat er veel en intensief contact is tussen lokale afdelingen en het hoofdbestuur. Dat is in zoverre waar dat er een hoop overlegd wordt over procedurele zaken. Wanneer moet bekend zijn wie de lijsttrekker is, of welke manier moet hij gekozen worden, wat zijn de spelregels voor deze kiesprocedure en - sindskort - hoe luiden de regels rondom integriteit? Dat zijn allemaal zaken die het hoofdbestuur meedeelt aan de afdelingen, en echt over te onderhandelen valt daar trouwens ook niet. Het is namelijk eerder het hoofdbestuur die de verschillende VVD-dependances aanstuurt, dan andersom.
En dat signaal aan de partijtop, dan? Tegen maart 2014 zit u al zo'n 20 maanden met Rutte II opgescheept. Dan zijn die laatste twee maanden naar de Europese parlementsverkiezingen ook nog wel te overbruggen, nietwaar? Die stembusgang is al in mei 2014. En bij die laatste verkiezingen kunt u zonder directe consequenties voor uw portemonnee de VVD de rug toekeren. Reken maar dat u de boel dan ook flink opschudt.