Wat is er toch aan de hand? De trend van ondeskundigen aan tafel bij praatprogramma's

In dit artikel van HP/De Tijd wordt een recent fenomeen onder de loep genomen, namelijk praatprogramma's die 'ondeskundigen' aan tafel uitnodigen, om hun meningen en analyses de huiskamer in te slingeren! Dit is namelijk doodnormaal geworden!

De Wereld Draait Door, met hun uitzending van afgelopen maandag, is natuurlijk de aanleiding voor dit onderwerp. In die aflevering kwamen de acteurs van De Verleiders aan het woord, om te praten over hun theatershow en de thematiek eromheen.

Ze bespraken onder andere Big Data, het bankensysteem, inlichtingendiensten en eigenlijk machtsmisbruik. Twitter explodeerde want '#FakeNews, onwaarheden, complottheorieën en ronduit onzin!' Zelfs minister Ollongren voelde zich genoodzaakt om te reageren op de uitzending.

Volgens de auteur is deze ophef over die aflevering niet een opzichzelfstaand iets, het komt namelijk vaker voor. The Green Happiness, die domme vrouwtjes die een ei 'de ongesteldheid van een kip' noemden, bleken helemaal geen voedingsdeskundigen te zijn en lulden in feite maar wat raak. Happinez columniste Pauline Bijster was ook zo'n geval. Ze had anti-vaccinatie ideeën die ze bij RTL Late Night openbaarde, maar werd gelukkig direct geconfronteerd met een daadwerkelijke expert die tegenover haar zat.

Nu is men natuurlijk geneigd om de redacties van die praatprogamma's de schuld te geven omdat ze onvoldoende achtergrondonderzoek zouden doen. Het lijkt mij echter aannemelijker dat ze wel degelijk weten wie ze aan tafel laten aanschuiven (behalve die cyberveiligheidsexpert bij Nieuwsuur) en hopen op 'spraakmakende sensatie'.

Een ander feit is dat daadwerkelijke experts niet graag meer aanschuiven bij dergelijke nieuws- en praatprogramma's. Een complex fenomeen wat alleen helder kan worden verklaard met een genuanceerde uitleg, daar is geen tijd voor en heeft het publiek geen zin in.

De media ter verantwoording roepen om 'dat stamtafelgevoel' te overstijgen, is precies waarom redacties opzettelijk deze 'fouten' maken. Dit maakt de aflevering 'speciaal', want het trekt publiek en genereert online discussie. Het vervelende is alleen dat er niet echt een alternatief is op televisie, voor een ruime en genuanceerde discussie.

Ik zou dat wel willen zien; twee tegenpolen rondom één onderwerp die elkaar met genuanceerde feiten en logica proberen te overtuigen van hun standpunt. Geef ze allebei een onderzoeks- en factcheck-team, ruime tijd om voor te bereiden en zet daar een gespreksleider neer die minpunten geeft voor goedkope retoriek, maar het programma wel op weet te fleuren als het nodig is. Niet zo'n debatformat waar men 5 à 10 minuten heeft en elkaar probeert af te troeven met morele verontwaardiging, of zo'n Dolf Jansen-niveau cabaretier die 'de gewone man' moet vertolken. Dat is iedereen wel beu, denk ik.