Wat brengt het economische jaar 2015?

De laatste tijd zijn er, heel voorzichtig, wat optimistische geluiden te horen over de economie.

Het CPB voorspelde in juni een economische groei van 0,75% in 2014 en voor volgend jaar een bescheiden 1,25%, waarbij we maar moeten hopen dat de wederzijdse sanctiemaatregelen tussen Rusland en EU/USA vanwege Oekraine, geen roet in het eten zullen gooien. Ook de geopolitieke spanningen in het Midden-Oosten en de zorgelijke ontwikkelingen in enkele grotere eurozone staten zoals Frankrijk en Italië, zouden de prille economische lente kunnen verstoren.

Het CPB geeft aan dat de werkloosheid in 2015 voor het eerst sinds jaren licht zal dalen, van 650.000 naar 635.000 personen. Mogelijk zal het kabinet nog extra maatregelen inzetten om meer banen te scheppen, dat was in ieder geval de uitkomst van het overleg deze week “op de hei”.  Maar ook voor de werkgelegenheid geldt, dat onverhoopt negatieve ontwikkelingen kunnen optreden.

Maar goed, we moeten misschien onze zegeningen tellen. Voor het eerst sinds jaren is het zo dat er waarschijnlijk geen extra bezuigingen ingeboekt hoeven te worden om de begrotingsdoelstellingen te halen. Er is zelfs ruimte voor enige lastenverlaging in 2015 (ca. 500 miljoen euro) en mogelijk zal er ook wat extra geld naar Defensie gaan. Ongetwijfeld zullen de coalitiepartijen dit “succes” breed uitventen bij de komende verkiezingen voor de Provinciale Staten en de Eerste Kamer.

Toch is er voor een echte hosanna-sfeer weinig ruimte. Zoals econoom Mathijs Bouman in zijn column voor het FD deze week duidelijk maakte, zijn er nogal wat nare maatregelen uit eerdere akkoorden die in 2015 uitgevoerd moeten worden. Zo zitten er voor 2015 nog voor 7 miljard euro aan “tekortreducerende maatregelen” (bezuinigingen en lastenverzwaringen) in de pijplijn. Voor ca. 6 miljard euro zijn dit maatregelen die rechtsreeks voortkomen uit het Regeerakkoord. De resterende 1 miljard aan bezuinigingspijn komt nog voort uit het Kunduz akkoord. Dit betreft deels tijdelijke maatregelen die eind 2015 aflopen, maar nog wel hun beslag moeten krijgen.

Met andere woorden, zowel de burgers als de bedrijven krijgen in 2015 nog een hoop lastenverzwaringen en bezuinigingsellende voor de kiezen. Nu ben ik zelf niet iemand van het socialistische potverteren, dus kan ik mij er wel in vinden dat de begroting op orde wordt gebracht (de manier waarop, daar kun je uiteraard over discussiëren).

We moeten dan maar hopen dat er een diplomatieke oplossing wordt gevonden met Rusland over Oekraïne, zodat de prille groei die er nu is niet in de kiem wordt gesmoord door allerlei boycot maatregelen. Die diplomatieke oplossing is overigens afhankelijk van zowel een redelijke opstelling van Poetin als van wat meer wijsheid en gematigdheid van de kant van de EU. Mocht Rusland voortgaan op het pad van militaire agressie (wat ik beslist niet hoop), dan zie ik persoonlijk sancties als onvermijdelijk.

Hoe het ook zij, 2015 zal nog geen juichjaar worden. We krijgen nog een hoop ellende voor onze kiezen. Dat het kabinet Rutte-Asscher pijnlijke maatregelen treft neem ik ze niet kwalijk, want een hoop problemen hebben ze geërfd uit het verleden. Wat ik nog steeds mis is een samenhangende  visie op het herstel van de Nederlandse economie. Tot nu toe is het beeld voor mij nog steeds dat van een “uitruilkabinet”, dat grossiert in bezuinigingen en lastenverzwaringen en daarvoor af en toe een cadeautje teruggeeft, dat vaak lijkt op de bekende sigaar uit de eigen doos.

Wat betreft hervormingen, met name op het vlak van de arbeidsmarkt, het wonen en de zorgsector, doet dit kabinet met een groot aantal hervormingsakkoorden zeker meer dan vorige kabinetten, maar over veel akkoorden heb ik nog steeds mijn twijfels. Zo heb ik eerder het Sociaal Akkoord kritisch onder de loep genomen, waarbij ik tot de conclusie kwam dat er eerder sprake is van juridisering van het ontslagrecht en het tegen de markttrend in willen tegengaan van flexibilisering, dan van een liberalisering van de arbeidsmarkt. Daarmee maken we Nederland niet concurrerender.

Wat het kabinet op de hei heeft bedacht om de werkgelegenheid te stimuleren, wordt angstvallig geheim gehouden tot Prinsjesdag. Ik hoop maar dat het niet nog meer van hetzelfde is, dat wil zeggen nóg meer kostbare overheidsbemoeienis die contraproductief werkt. In hun column van afgelopen zaterdag (Het kabinet moet alle kaarten op de werkgelegenheid zetten)  gaven de economen Vermeend en van der Ploeg een aardige aftrap hoe het kabinet te werk kan gaan om meer werk te scheppen: namelijk stimulering van het MKB én het verlagen van de lastendruk. Ik ben het vaak niet eens met beide heren, maar dit keer wel!