Vreemder dan fictie

 

Spies & Glistrup maakten in het Denemarken van de jaren zestig naam – playboy Spies zette de eerste goedkope vliegtuigmaatschappij op, wier populariteit voor een groot deel was gebaseerd op de met veel seks doorspekte publiciteit die Spies ervoor verwierf. Spies werd juridisch bijgestaan door vriend Glistrup, een keurig getrouwde jurist en boekhouder, met een diepgewortelde afkeer van de fiscus.

De film focust zich voornamelijk op de samenwerking en vriendschap tussen Spies en Glistrup, en op de avontuurlijke ondernemingen die daaruit voortkwamen. Veel spraakmakende momenten uit de liaison passeren het voetlicht – waaruit blijkt hoe goed Spies was in het creëren van (vooral op seks gebaseerde) schandalen en daarmee samenhangende gratis aandacht, en hoe slim Glistrup de mazen van de wet wist te vinden en zelfs op te rekken.

Dat levert een onderhoudende 110 minuten op, vol hilarische momenten, maar bij elkaar is het een onevenwichtig geheel. Want regisseur Christopher Boe wil niet alleen de zeer filmenswaardige schelmenstreken van met name Spies op het grote doek brengen – vol uitzinnige feesten, drank, drugs en naakte vrouwen – maar tegelijk een karakterschets maken van de bijzondere Glistrup. Die wordt neergezet als een liefdevolle familieman en een toegewijd echtgenoot, maar ook als een fanatieke bestrijder van de in Denemarken heersende belastingmoraal. Glistrup beleeft zijn eigen moment of fame, wanneer hij op de nationale televisie bekendmaakt dat hij een manier heeft gevonden om helemaal geen belasting te betalen. Daarmee ontketent hij een klopjacht op zichzelf, die uiteindelijk eindigt in een gevangenisstraf. In de film is ook veel aandacht voor de juridische trucjes die de boekhouder bedenkt om te voorkomen dat er ook maar één kroon te veel naar de staatskas vloeit. Op zich interessant, maar nu draagt het voornamelijk bij aan de onbalans in de film en roept het meer vragen op dan in krap twee uur beantwoord kunnen worden.

De sensationele en cameragenieke gebeurtenissen die Spies in gang zet en de dramatische ontwikkelingen rond Glistrups activiteiten, laten weinig ruimte over voor wat ook interessant is: de onwaarschijnlijke vriendschap tussen de twee vrijbuiters. De kijker moet een beetje voor lief nemen dat er een bijzondere band bestaat, maar het wordt niet duidelijk waar die op is gebaseerd – behalve misschien op een paar potjes (tafel)tennis. Dat gebrek aan diepte wreekt zich, wanneer de roes van het aanvankelijke succes is uitgewerkt en Glistrup zich in een penibele situatie bevindt. Spies distantieert zich van hem – wat een uitermate dramatisch moment zou moeten zijn, maar dat niet is, door het ontbreken van een geloofwaardige, diepe band.

Wat ook niet echt helpt is de karikaturale manier waarop beide mannen worden neergezet. Glistrup (Nicolas Bro) heeft van de twee nog de meeste diepte en zijn interne worstelingen kunnen dan ook worden ingevoeld. Maar Pilou Asbæk (o.a. Borgen) maakt van Simon Spies een soort gemankeerde kabouter met een spraakgebrek, van wie het tamelijk lastig is voor te stellen dat vrouwen bij bosjes aan zijn voeten neervallen. Zijn karakter krijgt in de film weinig nuance en ontwikkeling en daarmee ook geen basis voor sympathie of drama.

Een tikkeltje frustrerend is het einde van de film, wanneer nipt voor de aftiteling nog even de verdere levensloop van de twee op het scherm voorbij trekt. Glistrup blijkt namelijk nog een meer dan interessante politieke carrière te hebben gehad – zijn controversiële Vooruitgangspartij werd tijdens de verkiezingen in 1973 de tweede grootste in het parlement, en de standpunten van Glistrup werden naarmate de tijd vorderde steeds extremer en absurdistischer. Ontwikkelingen die schreeuwen om een vervolg, of beter nog – een doorwrochte documentaire. Want andermaal tonen de feiten zich  eens vreemder dan fictie.