Voormalig ECB-president Trichet pleit voor direct EU-bestuur in Griekenland

Superstaat alarm!

De ervaring leert dat je in tijden van crisis altijd extra goed moet oppassen met onze federalistische vrienden. Een crisis is immers ook een buitenkans. Terwijl iedereen in de greep is van blinde paniek, kan degene die het hoofd koel houdt zomaar zijn eigen plannen opleggen aan een onwennige wereld. Zo deden de federalisten het al in 2010, toen het anti-reddingsoperatie artikel 125 van de Europese grondwet die geen grondwet genoemd mag worden buiten werking gesteld werd om zo de creatie van een overdrachtsunie mogelijk te maken - een "uizonderlijke maatregel" uiteraard, zeker niet bedoeld als staand beleid. En zo deden ze het vervolgens weer in 2011, toen aan de kerstboom van het buitengewoon permanente ESM (vervanger van het eveneens als "uitzonderlijk" bedoelde EFSF reddingsfonds) allerlei de fiscale souvereiniteit van de lidstaten uithollende maatregelen werden gehangen.

Alles wijst erop dat er voor 2012 opnieuw een grote sprong voorwaarts richting federaal einddoel wordt voorbereid. Waar de sprong uit zal bestaan is nog niet helemaal duidelijk. De afgelopen dagen passeerden al een paar kansrijke plannen de revu. Neem het eurobondsverhaal van David Cameron (al ligt de Bundesbank op dat punt nog wel dwars, net als op het punt van de door Cameron bepleite inzet van de ECB-geldpersen om de crisis in Zuid-Europa te bestrijden). Of het pleidooi voor een politieke Unie door de Duitse minister Wolfgang Schaueble - niet dat een direct gekozen president van de EU de crisis oplost, maar baat het niet dan schaadt het niet, toch?

Aan dat lijstje kan vandaag nog een derde plan worden toegevoegd. Het is zo mogelijk nog ingrijpender voor de fiscale autonomie van de lidstaten dan beide eerdergenoemde plannen. De auteur? Voormalig ECB-president Jean Claude Trichet:

Europe could strengthen its monetary union by giving European politicians the power to declare a sovereign state bankrupt and take over its fiscal policy, the former head of the European Central Bank said on Thursday in unveiling a bold proposal to salvage the euro.

Trichet wil Eurocraten dus de macht geven om een land onder direct bestuur vanuit Brussel te plaatsen. Alleen onder "uitzonderlijke omstandigheden" natuurlijk, dat spreekt voor zich.

Het knappe aan deze methode van de grote sprongen is dat elke volgende sprong de vorige meteen minder erg laat lijken. Vergeleken bij een ESM lijkt het enkele schrappen van artikel 125 immers al meteen veel minder erg, en vergeleken bij direct economisch bestuur vanuit Brussel valt het zelfs met de uitholling van de soevereiniteit door het ESM nog wel mee. Het is een soort hypnosetruc, waarbij het publiek wordt afgeleid van de machtsgreep die nu plaatsvindt door ze te laten staren naar de nog veel verdergaande machtsgreep die hierna op de rol staat. Maar elke truc verliest zijn magische kracht zodra het publiek doorheeft wat er werkelijk gebeurt. Met deze truc is dat niet anders, we gaan er dus niet meer intrappen. 

Aan grote federale sprongen is geen behoefte. Ze lossen de economische problemen van het moment niet op, sterker nog, ze maken ze alleen maar erger. Wat we nu nodig hebben zijn leiders die pijnlijke maatregelen durven nemen, niet leiders die vluchten in federale vergezichten. Griekenland moet uit de euro, daarna moet een knoop worden doorgehakt over een blijvende oplossing voor het resterende gigantische probleem. Of dat de vorm van een Neuro krijgt, of een Matheo-solution, of misschien zelfs de totale opheffing van de euro, daar kunnen we over debatteren. Maar het moet wel duidelijk zijn dat het proces van federalisering hier eindigt. Vanaf nu gaan we terugrollen, net zolang tot we een werkbaar - leefbaar, en vooral: betaalbaar - nieuw evenwicht hebben gevonden.