Vallende ster

Het had een lichtend baken moeten zijn. Een navigatiepunt in het universum van de letteren. Polare!

Een gidsende ster aan het literaire firmament. Maar helaas. De ‘Poolster’ van de boeken viel maandag 27 januari keihard naar beneden toen bekend werd dat de keten van boekenwinkels ‘tijdelijk’ de deuren moet sluiten.

Eerder was er al gedoe met de leveranciers over betalingen maar die problemen leken opgelost. Maar er is blijkbaar meer aan de hand. Directeur Jan van de Wouw mocht op maandagavond bij Pauw en Witteman uitleggen dat ze een prima business case hadden maar dat de investeerders die een paar miljoen op tafel moeten leggen om dat plan te financieren daar vooralsnog anders over denken. En dat de winkels ineens dicht moesten bleek te zijn omdat er anders mogelijk beslaglegging zou kunnen volgen door niet nader genoemde partijen. Er zit dus iets goed fout. De op de stoffelijke overschotten van de Selexyz – en de Slegte winkels gebouwde Polare formule moet al na een halfjaar als noodgreep de tent sluiten.

Prima, zou je als geharnast voorstander van vrije marktwerking kunnen zeggen. Als mensen liever gamen dan lezen en dat enkele boek dat ze nog kopen liever online bestellen dan is dat maar zo. Weg met die winkels. Kapitalisme is ‘Creative Destruction’. Wat geen toegevoegde waarde meer heeft verdwijnt om plaats te maken voor iets nieuws. Ik ben het daar volledig mee eens. Maar toch knaagt er iets. Ik heb al meer winkels waar ik graag kwam zien verdwijnen door de opkomst van internet.

Dat betreur ik uiteraard maar het heeft weinig zin er kwaad over te worden. Tegenhouden is ook lastig. Dat kan alleen door vrijheden te begrenzen en in dit geval het internet plat te gooien en mensen verplichten tot het kopen van boeken. Maar dat kan alleen in een dictatuur. Een vrije samenleving kan niet zonder een vrije markt. En onvermijdelijk leidt dat wel eens tot het verlies van iets dierbaars. Of het in dit geval ook echt onvermijdelijk is weiger ik echter te geloven. Misschien minder en ook anders, maar fysieke winkels waar boeken worden verkocht lijken mij nog wel in een behoefte te voorzien. Ik hoor van genoeg mensen dat ze het heerlijk vinden om rond te kijken in een mooie winkel en verrast te worden door het aanbod. Maar tegelijkertijd zeggen ze ook dat ze toch maar via internet bestellen als ze er niet vinden wat ze specifiek zochten. En dat kan makkelijk anders. Bestel dat boek gewoon bij de winkel. U bent er toch al. En loop anders een blokje om. Laat die omzet niet weglekken uit de winkelstraat als u het prettig vindt daar een rijk geschakeerd aanbod te vinden. Wees consequent. Beter voor de CO₂ uitstoot ook mocht u daar belang aan hechten. Al die bestelbusjes die af en aan rijden met een paar pakketjes. Kan nooit goed zijn. 

Ik had het deze week natuurlijk kunnen hebben over de vallende beurzen. Maar die vallen wel vaker en veren altijd weer op. Of dat met de boekenwinkels in het algemeen, en Polare in het bijzonder ook zal gebeuren is minder zeker. Het kan, als u zou doen wat ik hierboven propageer. In een vrije markt is uw gedrag uiteindelijk bepalend voor wat er wel en niet overblijft. 

Ewoud Jansen, Econoom en publicist, Twitter: @ewoudjansen