In wat een duidelijk teken is dat aanhangers van de islamitische geestelijke Fethullah Gülen en fanbois van Recep Tayyip Erdogan steeds verder gaan, laat NBA-ster Enes Kanter weten dat hij zijn achternaam verandert heeft in Gülen. Ondertussen heeft zijn familie, die in Turkije woont, afstand van hem genomen.
Even voor de duidelijkheid: zowel Gülen als Erdogan zijn islamisten. Dat is dan ook de reden dat Gülenisten en Erdoganisten tot 2013 een bondgenootschap hadden. Van 2003 tot 2013 werkten ze samen om de Kemalistische instituten van Turkije te ontmantelen en seculiere aanhangers van Mustafa Kemal Atatürk te vervangen met hun eigen volgelingen.
In dat jaar ging het echter mis. Gülenisten en Erdoganisten streefden allebei de alleenheerschappij naar. Dat betekende natuurlijk dat een conflict onontkoombaar was. Dat gebeurde dan ook: er waren de demonstraties vanwege de verbouwing van Gezi Park en het afluisterschandaal waaruit bleek dat leden van de regering-Erdogan corrupt tot op het bot waren.
De afgelopen twee tot drie jaar deed Erdogan er alles aan om Gülenisten eruit te werken. Pro-Gülen kranten werden overgenomen door de staat, kritische journalisten werden opgepakt, en de rechterlijke macht, universiteiten, het leger en de AKP werden gezuiverd. Volgens geruchten in Turkije kwamen officieren er vorige maand achter dat Erdogan hen ook weg wilden zuiveren: de mislukte staatsgreep zou daar een reactie op zijn geweest.
Sindsdien is het alleen maar onrustiger geworden in Turkije. De regering-Erdogan noemt de beweging van Fethullah Gülen nu een terroristische organisatie en pakt iedereen op die er in de verste verte ook maar iets mee te maken heeft. Daarbij gaat het niet alleen om officieren (die betrokken waren bij de couppoging), maar ook om docenten, academici, ondernemers, journalisten, rechters, en advocaten. Kortom: niemand is veilig. Als je als Turk (of buitenlander!) verdacht wordt van banden met Gülen, of als ze dat excuus kunnen gebruiken omdat je te kritisch bent over Erdogan, ben je het haasje.
Opmerkelijk genoeg zijn er behoorlijk wat aanhangers van Gülen die ondanks het feit dat ze opgejaagd worden toch vast blijven houden aan hun principes en ideeën. Zie Enes Kanter, een NBA-ster die basketbalt voor Oklahoma City Thunder:
Oklahoma City Thunder center Enes Kanter, who is known to be a staunch follower of U.S.-based Islamic preacher Fethullah Gülen, has said that he was ready to die for him, as he commented on his family disowning him after the July 15 coup attempt due to his support of the Gülen movement, believed to be behind the failed takeover. Kanter also changed his surname to Gülen after his family disowned him.
“I lost my mother, father, my family and all of my relatives today. My own father asked me to change my surname. The mother who gave birth to me rejected me. My siblings, with whom I was raised with, ignore me. My relatives don’t want to see me anymore,” Kanter said in a statement on his Twitter account on Aug. 8, as he added that not one but a thousand Enes’ can be sacrificed for the movement “raised with the tears of faithful and devoted people.”
“My mother, father, siblings and all of my relatives can be sacrificed on Gülen’s way. I can give my head on his way. May God take from my life and give every second of it to my brave preacher,” he also wrote.
Het is belangrijk om dit soort uitspraken te bestuderen omdat ze het één en ander bewijzen, zowel over de beweging van Gülen als over de gang van zaken in Turkije op dit moment.
Eerst maar over Gülen: het is duidelijk dat zijn Cemaat of Hizmet-beweging buitengewoon veel op een sekte lijkt. Aanhangers van Gülen dragen een bepaald bedrag af aan de organisatie, ze hebben soms memorabilia bij zich (zoals dollars aangeraakt door Gülen) van hun grote leider, en ze zijn bereid om hun leven voor hem op te offeren. Dat is het gedrag van mensen die hun leider niet slechts respecteren, maar vereren. Het is een understatement van jewelste om te zeggen dat ik daar een beetje kriegelig van word. Sterker nog, dat is simpelweg doodeng.
Dat gezegd hebbende is het tegelijkertijd bijzonder zorgwekkend dat Turkije nu gewoon iedereen oppakt die op wat voor manier dan ook in verband met Gülen kan worden gebracht. Deze mensen hebben, net als ieder ander persoon in Turkije (en in de wereld!), het recht om op een menselijke manier behandeld te worden. Op dit moment is dat absoluut niet het geval: ze worden massaal ontslagen, vastgezet, en erger. Je kunt de Cemaat een enge beweging vinden, maar dat geeft je niet het excuus om een enorme heksenjacht te beginnen en de mensenrechten op te schorten.
Daarbij is het ook opvallend dat familieleden elkaar de rug toekeren. Zelfs met terroristen, moordenaars en verkrachters zie je vaak dat de ouders de daden van hun kinderen weliswaar afkeuren, maar dat ze desalniettemin van hun kind blijven houden. Zo sterk is de band tussen ouder-kind immers.
Wat Kanter's familie betreft zijn er twee opties: óf ze zijn bang voor mogelijke represailles, óf ze zijn op hun beurt juist ongelooflijk loyaal aan Erdogan. Welke van de twee opties klopt weet ik niet, maar het is duidelijk dat er iets goed mis is.