Syrië schiet Turks gevechtsvliegtuig uit de lucht

Marineschepen van beide landen zoeken in de Middellandse Zee naar de piloten. De Turkse premier Recep Tayyip Erdo?an reageerde gisteren ongewoon kalm en zei pas actie te zullen ondernemen als alle feiten duidelijk zijn. De Syriërs lijken hun schouders op te halen. Ongelukje. Kan gebeuren. Hadden de Turken maar niet over hun grondgebied moeten vliegen.

Wat betreft dat grondgebied: het Turkse vliegtuig zou iets ten zuiden van de Turkse provincie Hatay hebben gevlogen, een gebied dat voorheen bekend stond als Alexandretta en tot in de jaren dertig deel uitmaakte van het Franse mandaatgebied Syrië. De Turken pikten het in vlak voor de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Hoewel een referendum destijds uitwees dat een meerderheid van de bevolking van Alexandretta aansluiting met Turkije wenste, hebben de Syriërs het stukje grond nog jaren als hun territorium beschouwd, tot Bashar al-Assad in 2000 aan de macht kwam.

Erdo?an en Assad waren tot anderhalf jaar geleden dan ook dikke vrienden. De handelsrelaties tussen de twee landen bloeiden op. Het Turkse beleid van "geen problemen met buurlanden" leek vruchten af te werpen. Tot deel van het Syrische volk in opstand kwam tegen het regime van Assad en Turkije zich gedwongen zag partij te kiezen voor de demonstanten. Immers, een land dat droomt van hernieuwde hegemonie in het Midden-Oosten kan niet aan de kant blijven staan van de dictators van gisteren. Betere PR om rebellen te omarmen die beweren te strijden voor vrijheid en democratie.

Daarnaast heeft Turkije ook wel oog voor de lange termijn. Hoe goed Erdo?an het ook met Assad kon vinden, het bleef een bondgenoot van Iran. Turkije ziet liever een soennitisch meerderheidsbewind in Damascus dat zich aan Ankara verbindt. 

Bijna anderhalf jaar verder moeten de Turken zich toch beginnen af te vragen of ze niet de verkeerde keuze hebben gemaakt. Assad zit nog redelijk stevig in het zadel, mede dankzij Iraanse steun en Russische dekking op het wereldtoneel. De Turkse bondgenoten (wij dus, het Westen) zijn niet bereid tot militair ingrijpen en Erdo?an voelt er weinig voor om zo'n avontuur alleen aan te gaan, ook al beschikt hij na de Verenigde Staten over het grootste landleger in de NAVO en zullen de Amerikanen, Britten en Fransen waarschijnlijk niet afzijdig blijven als Turkije het voortouw neemt.

Daartoe heeft het land nu de kans. De Syriërs kunnen beweren dat de Turkse F-4 hun luchtruim had doordrongen en zij zich slechts verdedigden, maar als de Turken het over de andere boeg gooien, kunnen ze aanspraak maken op de steun van de rest van de NAVO. Een aanval op een is een aanval op allen, nietwaar? De komende dagen zullen we zien of de Turken daad bij het woord durven te voegen.

Foto: Wikicommons / Robert Reeve