Risico's Nederlandse economie, deel 1

Gisteren kwam het CPB met haar jaarlijkse analyse van de belangrijkste financiële risico's voor de Nederlandse economie. Welke zijn dat? In twee delen een commentaar van de redactie.

In 2012 heeft het CPB hierover voor het eerst aan de Tweede Kamer gerapporteerd. De bevindingen met betrekking tot de ontwikkelingen van de financiële markten, zoals weergegeven in het Centraal Economisch Plan (CEP) van 2014, vormen voor wat betreft het CPB-deel het uitgangspunt. De analyse beperkt zich tot een beschrijving van de belangrijkste risico’s voor de Nederlandse economie. In een 32 pagina's tellend rapport, dat u hier kunt downloaden,  kwam het CPB tot de volgende conclusies. Ik neem de hoofdpunten van het CPB integraal over, met mijn commentaar vetgedrukt erachter.

Hoofdpunten

In 2013 en de eerste maanden van 2014 laten financiële marktindicatoren toenemend vertrouwen zien. Hieraan droegen het monetaire beleid van de ECB, een nieuw institutioneel toezichtkader voor Europese banken, en de ingezette structurele hervormingen en consolidatie van de overheidsfinanciën bij. Ondanks dat aanzienlijke vooruitgang is geboekt bij het stabiliseren van de eurozone zijn de fundamenten van het opkomende herstel broos.

Het illegale beleid van de ECB heeft slechts een recordwerkloosheid opgeleverd. Het CPB constateert eufemistisch dat 'het herstel broos blijft'. Over understatements gesproken.

Schuldafbouw en een beperkte beschikbaarheid van krediet in sommige delen van Europa, die een erfenis zijn van de financiële crisis, vormen op korte termijn een rem op de economische groei in de eurozone. Ook de fragmentatie van de financiële markten vormt een risico voor herstel.

'Schuldafbouw' vormt een rem op de economische groei CPB? Wat is daarvan de oorzaak? Sinterklaas of de euro-Zwarte Piet?

De verbeterde macro-economische situatie en het lage renteniveau vertalen zich in een zichtbaar toenemend vertrouwen op de Europese financiële markten. Structurele hervormingen, consolidatie van overheidsfinanciën en de verbeterde concurrentiepositie van perifere landen leiden tot een zichtbaar vertrouwensherstel van de internationale kapitaalmarkt in de overheden van perifere landen.

Verbeterde macro-economische situatie? Waar dan? Frankrijk? Italië? (de tweede en derde eurozone economie, remember?). Verbeterde concurrentiepositie perifere landen? Op Spanje na staan ze allen in de min. Zichtbaar vertrouwensherstel internationale kapitaalmarkten? Hoe verzint u het! Wie staat garant? De perifere staten of de ECB? Wat als Draghi zijn OMT intrekt? Wie draait er dan voor de rekening op? Sinterklaas?

Ten opzichte van een jaar geleden heeft de trend van dalende risicopremies op overheidsobligaties zich doorgezet. Perifere landen keerden terug op de markt voor overheidsobligaties en het vertrouwen in banken in perifere landen lijkt te herstellen.

Vertrouwen lijkt te herstellen? Perifere landen keren terug op kapitaalmarkt? Op eigen kracht of omdat de 'bazooka' van Draghi (OMT) klaarstaat? Wat denkt u zelf?

Ondanks het broze herstel zijn er enkele neerwaartse risico’s. Binnen de eurozone is waakzaamheid geboden vanwege de aanhoudend lage prijsstijging. Ook buiten Europa zijn risico’s. Verdere escalatie van de politieke onrust in Oekraïne kan de Europese bankensector raken, het vooruitzicht op een krapper monetair beleid in de VS vormt een risico voor de financieringskosten in de eurozone en de volatiliteit op de financiële markten in de opkomende economieën kan de Nederlandse economie indirect raken door een potentiële vertraging van de economie in de eurozone.

Zit het CPB nu zichzelf voor de gek te houden of doet ze aan bewuste manipulatie? Die aanhoudend lage prijsstijging (bedoelt men deflatie of disinflatie?) vindt alleen plaats in het door vraaguitval geplaagde Zuid-Europa. Niet in Duitsland om maar een dwarsstraat te noemen. Een krapper monetair beleid in de VS vormt een risico voor de funding van de eurozone? Goh, hoe zou dat nu toch komen? Waar hebben de met belastinggeld geredde Europese banken de afgelopen jaren hun kwartjes gestald? Op de maan? Nee, daar niet, maar wel in de opkomende markten, terwijl de economieën van Zuid-Europa intern kapot zijn gedevalueerd. U, CPB, moet zich schamen voor deze vertekening van de werkelijkheid. Die groeivertraging van de eurozone is louter en alleen te wijten aan de gevolgen van de one-size-fits-none eenheidsmunt.

De risico’s dat banken in de problemen komen en de financiële stabiliteit in gevaar brengen, lijken verminderd. Ten opzichte van de situatie vòòr de crisis is de kapitaalpositie van het Nederlandse bankwezen verbeterd en zijn banken goed op weg te voldoen aan de nieuwe kapitaaleisen. Ondanks de hoge risicogewogen kapitaalratio, blijft internationaal gezien de hefboom relatief hoog. Verlaging van de hefboom is van belang om aan toekomstige kapitaaleisen te kunnen voldoen. Naast een beter gekapitaliseerd bankwezen zijn ook de mogelijkheden om tijdig te kunnen ingrijpen door DNB, of het ministerie van Financiën uitgebreid. De recessie heeft geleid tot oplopende kredietverliezen bij banken.

Wie heeft de Nederlandse bankensector gered? De Fransen? De Spanjaarden? Nee, dat heeft de Nederlandse belastingbetaler gedaan. Zeg dat dan ook. Wie redden de Franse en Spaanse banken? De Spaanse en Franse belastingbetaler? Wie draaien op voor het niet willen hervormen van de Franse en Italiaanse economieën? Zij of wij?

In 2013 is een recordaantal faillissementen onder bedrijven gemeten, waardoor vooral het kredietrisico op leningen aan bedrijven stijgt. De toename van het aantal probleemleningen is het grootst in het mkb, en in mindere mate in het grootzakelijke segment.

En hoe komt dat? Het middenbedrijf gaat kapot door het gevoerde Brusselse beleid en de one-size-fits-none euro. Waarom zegt u dat niet, CPB? Waarom zegt u niet niet dat het kredietrisico stijgt, omdat ten gevolge van de euro de economie van de hele EU in de mineur is geraakt?

De betalingsachterstanden op hypotheken blijven echter gering en het aantal probleemleningen in de hypotheek portefeuille van Nederlandse banken stijgt nauwelijks.

Is dat zo? Hoeveel huishoudens hebben het afgelopen jaar (2013) een default gegeven op hun aflossingscapaciteit? Nou, hoeveel? En hoeveel was dat in 2012 en 2011?

Op hun vastgoedportefeuilles hebben banken in 2013 extra voorzieningen genomen en uit onderzoek van DNB blijkt dat zij voldoende kapitaal aanhouden om (on)verwachte  verliezen op te vangen.

En wie stonden garant? Wie hebben de Nederlandse banken gered? De aandeelhouders van de banken of de Nederlandse belastingbetalers?

Dit was deel 1 van het tweeluik over de bespreking van het CPB-rapport. Vanmiddag deel 2.

Hier vindt u een overzicht van mijn columns en u kunt mij hier volgen op Twitter.