Risico's Nederlandse economie, deel 1

In 2012 heeft het CPB hierover voor het eerst aan de Tweede Kamer gerapporteerd. De bevindingen met betrekking tot de ontwikkelingen van de financiële markten, zoals weergegeven in het Centraal Economisch Plan (CEP) van 2014, vormen voor wat betreft het CPB-deel het uitgangspunt. De analyse beperkt zich tot een beschrijving van de belangrijkste risico’s voor de Nederlandse economie. In een 32 pagina's tellend rapport, dat u hier kunt downloaden,  kwam het CPB tot de volgende conclusies. Ik neem de hoofdpunten van het CPB integraal over, met mijn commentaar vetgedrukt erachter.

In 2013 en de eerste maanden van 2014 laten financiële marktindicatoren toenemend vertrouwen zien. Hieraan droegen het monetaire beleid van de ECB, een nieuw institutioneel toezichtkader voor Europese banken, en de ingezette structurele hervormingen en consolidatie van de overheidsfinanciën bij. Ondanks dat aanzienlijke vooruitgang is geboekt bij het stabiliseren van de eurozone zijn de fundamenten van het opkomende herstel broos.

Schuldafbouw en een beperkte beschikbaarheid van krediet in sommige delen van Europa, die een erfenis zijn van de financiële crisis, vormen op korte termijn een rem op de economische groei in de eurozone. Ook de fragmentatie van de financiële markten vormt een risico voor herstel.

De verbeterde macro-economische situatie en het lage renteniveau vertalen zich in een zichtbaar toenemend vertrouwen op de Europese financiële markten. Structurele hervormingen, consolidatie van overheidsfinanciën en de verbeterde concurrentiepositie van perifere landen leiden tot een zichtbaar vertrouwensherstel van de internationale kapitaalmarkt in de overheden van perifere landen.

Ten opzichte van een jaar geleden heeft de trend van dalende risicopremies op overheidsobligaties zich doorgezet. Perifere landen keerden terug op de markt voor overheidsobligaties en het vertrouwen in banken in perifere landen lijkt te herstellen.

Ondanks het broze herstel zijn er enkele neerwaartse risico’s. Binnen de eurozone is waakzaamheid geboden vanwege de aanhoudend lage prijsstijging. Ook buiten Europa zijn risico’s. Verdere escalatie van de politieke onrust in Oekraïne kan de Europese bankensector raken, het vooruitzicht op een krapper monetair beleid in de VS vormt een risico voor de financieringskosten in de eurozone en de volatiliteit op de financiële markten in de opkomende economieën kan de Nederlandse economie indirect raken door een potentiële vertraging van de economie in de eurozone.

De risico’s dat banken in de problemen komen en de financiële stabiliteit in gevaar brengen, lijken verminderd. Ten opzichte van de situatie vòòr de crisis is de kapitaalpositie van het Nederlandse bankwezen verbeterd en zijn banken goed op weg te voldoen aan de nieuwe kapitaaleisen. Ondanks de hoge risicogewogen kapitaalratio, blijft internationaal gezien de hefboom relatief hoog. Verlaging van de hefboom is van belang om aan toekomstige kapitaaleisen te kunnen voldoen. Naast een beter gekapitaliseerd bankwezen zijn ook de mogelijkheden om tijdig te kunnen ingrijpen door DNB, of het ministerie van Financiën uitgebreid. De recessie heeft geleid tot oplopende kredietverliezen bij banken.

In 2013 is een recordaantal faillissementen onder bedrijven gemeten, waardoor vooral het kredietrisico op leningen aan bedrijven stijgt. De toename van het aantal probleemleningen is het grootst in het mkb, en in mindere mate in het grootzakelijke segment.

De betalingsachterstanden op hypotheken blijven echter gering en het aantal probleemleningen in de hypotheek portefeuille van Nederlandse banken stijgt nauwelijks.

Op hun vastgoedportefeuilles hebben banken in 2013 extra voorzieningen genomen en uit onderzoek van DNB blijkt dat zij voldoende kapitaal aanhouden om (on)verwachte  verliezen op te vangen.

Dit was deel 1 van het tweeluik over de bespreking van het CPB-rapport. Vanmiddag deel 2.