Multiculturele hutspot

Eenmaal in een ver en vreemd land ingeburgerd durven de meesten rustig te vertellen wat ze er echt van vinden. Veel van deze mensen hebben echter zelf ondergaan hoe moeilijk het is om je aan te passen in een ander land, waarin je noodgedwongen een minderheid vertegenwoordigt. Immigrant zijn legt een aantal beperkingen op; je bent als een gast en moet je hiernaar gedragen.

Ik heb inmiddels vier kinderen die hier in "Verweggistan" geboren zijn en daarom de lokale nationaliteit hebben, maar dankzij de beide Nederlandse ouders een Nederlands paspoort hebben. Wij zijn daar erg trots op: trots op het feit dat ze in Uruguay zijn geboren en trots op het feit dat ze Nederlander zijn. Wij doen er alles aan om hen de Nederlandse normen en waarden mee te geven. Sinds hun geboorte, spreken wij beiden vrijwel uitsluitend Nederlands met hen, terwijl zij vrijwel uitsluitend Spaans terug praten. Ons Spaans is doordrenkt met een Nederlands accent, en wij komen nog altijd vrij veel tekort om onze taalkennis van het Spaans perfect te mogen noemen. Onze kinderen daarentegen spreken de taal als hun moederstaal en wanneer ze Nederlands spreken komt het er vooral gebrekkig uit. Net een Marokkaan of een Turk die Nederlands spreekt. Vanwege het feit dat wij in het buitenland wonen, ons continue moeten aanpassen en kinderen hebben die in een andere cultuur met een andere taal en in een land met volstrekt andere normen en waarden opgroeien, lijkt het alsof ons continue een spiegel wordt voorgehouden.

Wij zijn en voelen ons Nederlands en verblijven graag langere periodes in Nederland elk jaar. Alhoewel dat met de schoolverplichtingen steeds moeilijker wordt (maar lang niet zo strikt als in Ned.) voelt elk verblijf in Nederland fijn en wij denken dat dit onze kinderen goed doet. Ze worden op die manier bloot gesteld aan de cultuur van hun ouders en hebben intensief contact met de in Nederland wonende familie. Wij gedragen ons ook wat dit betreft precies zoals de Turken en Marokkanen, die als ze het kunnen organiseren ook graag langere tijd per jaar in hun geboorteland land verblijven. Terwijl wij in Uruguay zijn, gebruiken wij graag pindakaas en hagelslag, maken kroketten, eten drop, luisteren populaire Nederlandse muziek. In December vieren wij elk jaar Sinterklaas, met echte zwarte pieten. Als wij in Nederland zijn, drinken wij Zuid Amerikaanse wijnen en eten als wij kunnen nog meer Uruguyaans vlees dan dat wij in Uruguay al deden.

Dankzij internet en twitter kunnen wij de Nederlandse media op de voet volgen, en wij kunnen  ook via uitzending-gemist de meeste Nederlandse televisieprogramma’s volgen.  Ook wat dat betreft doen wij precies datgene dat ogenschijnlijk niet geïntegreerde Turken en Marokkanen in Nederland plegen te doen via schotelantennes en dergelijke. 

U begrijpt inmiddels dat wij ons inbeelden al iets van cultuur en cultuurverschillen begrepen te hebben.

Tijdens de laatste bezoeken aan Nederland heb ik mensen regelmatig gevraagd wat hun mening was over Wilders, over zijn beweging en hun succes. Ook heb ik mensen concreet gevraagd of zij op Wilders zouden gaan stemmen. Een paar dingen vielen me erg op. Heel veel mensen uit de hoek VVD, D66 en CDA - de zogenaamde politiek correcten, vinden Wilders helemaal niks. Sterker nog, voor de meeste mensen die tot deze categorie "allemaal nette mensen" horen, is Wilders een taboe, iets waar ze het liefst helemaal niet over spreken. Wilders vervult veel mensen met afschuw. Ze vinden hem racistisch, ongenuanceerd (kopvoddentax), dom en simplistisch en vrijwel altijd een populist. Populist schijnt voor een politicus heel erg te zijn: kiezers naar hun mond praten. Ik heb in de afgelopen jaren ook sommige Wilders sympathisanten gesproken en de meest opvallende voor mij was een voormalig SGP stemmer van ver in de zeventig, die nu in een verzorgingstehuis zat en die 1 keer per week mocht douchen, en trots vertelde dat hij er een tweede douche beurt bij had geregeld bij de verpleging. Hij had scherp in de gaten dat de PVV de zorg voor ouderen zeer serieus neemt en daar geen bezuinigingen op accepteren.

In de loop der jaren heb ik vele gesprekken gevoerd met politiek correcte vrienden en ik meen dat ze meer en meer begrijpen dat er voor veel van de PVV verkiezingsprogramma punten wat te zeggen is. Het is dikwijls niet zo ondoordacht en populistisch als het op het eerste gezicht en zonder zich er in te verdiepen leek.

Toen ik toevallig tijdens een bespreking met enkele mensen uit het bedrijfsleven over Wilders kwam te spreken, ontviel mij de opvatting dat Wilders en zijn PVV gecreëerd waren door de gevestigde politieke partijen. Ik werd daarop kritisch aangekeken en men vond dat het weer eens tijd werd dat ik terug zou gaan naar Uruguay.

Nederland verandert in hoog tempo en dat maakt veel mensen onzeker. De crisis die zich in de afgelopen jaren ontwikkelde en de bijbehorende stijging van de werkloosheid dragen daar verder aan bij. De gevestigde politieke partijen hebben hun grip op die processen al heel lang geleden verloren en zitten al jaren in het defensief. De vorming van een VVD/PvdA coalitie lijkt niet erg te hebben bijgedragen aan het verkleinen van de veronderstelde kloof tussen kiezer en de politiek. Ze lijken zich vooral te isoleren van de problemen van veel gewone mensen en blijven preken over integratie, begrip en aanpassen. Ze vertellen er echter niet bij hoe dat moet, hetgeen begrijpelijk is want ze weten niet hoe dat zou moeten; wat werkt, wat kan, wat hoort. Ondanks dat Nederland met Hofstede en Trompenaars een substantiële bijdrage heeft geleverd aan het inzicht en begrijpen van cultuur en cultuurverschillen, is de realiteit nochtans identiek aan wat de enkele jaren geleden overleden antropoloog Edward T. Hall al vond in 1960:

In de komende dagen verschijnt er op DDS een vervolg op deze column waarin ik inhoudelijk en gefundeerd zal ingaan op cultuur en cultuurverschillen en de recente uitspraak van M. de Graaff, de PVV fractieleider voor het EP, dat hij de Marokkaanse cultuur minderwaardig vond aan de Nederlandse cultuur.