'MBO's speculeren met geld bedoeld voor onderwijs en huisvesting'
Er hangt een donkere wolk boven de begroting van verscheidene MBO's. Een nieuw onderwijsschandaal in de dop.
Enige tijd geleden konden we bijna dagelijks berichten schrijven over fraude op HBO-scholen. Het hogere beroepsonderwijs is zo lek als een mandje: diploma's worden uitgedeeld aan studenten die dat helemaal niet verdienen. In plaats van tentamens te doen mogen leerlingen een essaytje inleveren, en klaar: ze zijn 'geslaagd'.
Dat is natuurlijk al bijzonder vervelend, maar nu blijkt dat het MBO - het middelbare beroepsonderwijs - óók te kampen heeft met bijzonder serieuze problemen. In dit geval gaat het niet om de kwaliteit van het onderwijs, maar over de begroting van MBO-scholen:
Mbo-scholen lopen grote financiële risicos door speculatie met geld dat is bestemd voor huisvesting en onderwijs. Zeker vier grote mbos hebben zich in de afgelopen jaren verzekerd tegen hoge rentes op hun lening. Maar die bescherming vormt nu een miljoenenrisico dat als een donkere wolk boven de begroting hangt.
Het ergste is dat dit niet ontdekt is door het ministerie van Onderwijs, maar door De Telegraaf. Als een journalist dergelijke problemen kan ontdekken moet dat toch ook gelden voor onze onderwijs-ambtenaren. Waarom heeft niemand heer de noodklok over geluid?
De krant legt uit wat het probleem precies is:
In de afgelopen tien jaar hebben veel mbos hypotheken of andere leningen afgesloten om nieuwe gebouwen te kunnen kopen. De geleende bedragen moeten worden terugbetaald met rente. Om zich tegen renteschommelingen te beschermen hebben de scholen via banken zogenaamde 'derivaten' afgesloten. Het gaat om 'swaps', verzekeringen die een vast rentepercentage beloven als de rente op de geldmarkt stijgt.
Dat klinkt in theorie heel aardig, maar er ontstaat een probleem als de rente daalt (zoals de afgelopen jaren het geval was): opeens vormen de afgesloten verzekeringen dan een blok aan het been.
De ROCs West-Brabant, Midden Nederland, Zadkine (Rotterdam) en Albeda College (Rotterdam) zitten hierdoor diep in de problemen. Ze kunnen de derivaten weliswaar van de hand doen, maar dat is niet bepaald gratis. Daar komt bij dat ze miljoenen kwijt zijn als ze de verzekeringen moeten afkopen, wat het geval is als ze financieel in de problemen komen.
Een voorbeeld hiervan is Amarantis: het afkopen van de verzekeringen kosten de Amsterdamse onderwijsmoloch maar liefst zeven miljoen euro. Dit astronomische bedrag werd voor een deel betaald door de rest van de MBO-sector.
Bart Kramer, vermogensbeheerder bij The Index People, sprak met De Telegraaf over deze problematiek. Hij begrijpt er niets van dat de MBO-scholen dit soort enorme risico's willens en wetens lopen. "Waarom hebben scholen niet gewoon een langjarige lening genomen met een vaste rente? Nu lopen deze vier scholen zowel risico op hun lening als op de swap die de lening beschermt. En dat is onnodig".
Hoe kan een verstandig mens het daar mee oneens zijn? Misschien een betere vraag: hoe haalt een onderwijsinstelling het in vredesnaam in zijn hoofd om dit soort financiële producten af te sluiten? Je bent geen investeringsfonds, maar een school. Dan slaat het toch volstrekt nergens op om dergelijke risico's te nemen?
Minister Van Bijsterveldt dient onmiddelijk tekst en uitleg te geven. Hoe heeft dit kunnen gebeuren, hoe kwetsbaar zijn de MBO-instellingen precies, en hoe kunnen we ervoor zorgen dat álle ROC's zich als onderwijsinstellingen leren te gedragen?
