Lekker, even geen diepgang!

Vaak wanneer een boek (of een film) ‘weinig diepgang’ wordt toegeschreven, is het duidelijk dat een aanbeveling achterwege zal blijven. En toch is het soms heerlijk wanneer een goed geschreven boek juist geen diepgang kent, want uiteindelijk willen we ook gewoon vermaakt worden.

Afgelopen week zag ik de Die Hard-kloon Olympus has fallen met Gerard Butler en las ik de nieuwste roman van Michael Frayn Skios. Hoewel deze film en dit boek in volstrekt verschillende werelden ‘leven’ hebben ze één ding gemeen: een totaal gebrek aan diepgang. En wat is dat soms toch lekker.

Daar waar Gerald Butler als een poor man’s Bruce Willis in z’n eentje (en zonder greintje humor) de strijd aangaat met een Noord-Koreaanse terreurgroep die de president van de Verenigde Staten gijzelt én het Witte Huis tot ruïne reduceert, trakteert Michael Frayn ons op een hilarische persoonsverwisseling tussen de eminente geleerde Dr. Norman Wilfred en de rokkenjagende socialite Oliver Fox met als decor het zonovergoten fictieve Griekse eiland Skios. En doordat zowel Olympus has Fallen en Skios overtuigend vasthouden aan hun uitgangspunt en elke vorm van diepgang zorgvuldig wordt vermeden, leidt dit tot ongecompliceerd vermaak.

Om tot dit Nirwana van vermaak te komen, is het overigens wel van belang om niet lang stil te staan bij de onwaarschijnlijkheid van het plot. Twee personen die qua karakter én uiterlijk niet verder uit elkaar hadden kunnen liggen zijn allebei in hetzelfde vliegtuig onderweg naar Skios. Dr. Wilfred om een lezing te geven bij de Fred Toppler Foundation en Fox om een romantische vakantie door te brengen met ene Georgie die hij slechts kent van een geslaagde versierpoging in een kroeg die niet meer dan een kwartier in beslag heeft genomen. Daar aangekomen blijkt Oliver Fox per ongeluk de koffer te hebben gepakt van Dr. Wilfred die daardoor blijft wachten bij de bagageband. Tegelijkertijd staat Nikki, medewerker van de Toppler Foundation, verwachtingsvol uit te kijken naar Dr. Wilfred wanneer Fox in het vizier komt. Deze Fox is niet vies van een grapje en besluit de gedaante van Dr. Wilfred aan te nemen. Toeval wil dat de echte Dr. Wilfred juist weer voor Fox wordt aangezien en terecht komt in de vakantievilla waar niet veel later Georgie ook zal arriveren. Beide heren zullen lange tijd het leven van de ander volgen met verschillende gradaties van succes waarbij de maatschappij en haar omgangsvormen subtiel door Frayn op de schop worden genomen.  

Michael Frayn, naast een groot aantal romans ook bekend als schrijver van het scenario van het John Cleese-vehikel Clockwise, heeft met Skios een komische draai gegeven aan het thema van de persoonsverwisseling. Een thema dat in de literatuur vooral bekend is geworden door The Prince and the Pauper van Mark Twain. Het aardige aan Skios is dat het een oprecht komisch boek is, dat je vaak zal doen (glim)lachen. En hoewel de Nederlandse vertaling natuurlijk nooit helemaal recht kan doen aan de Britse understated humor, is de Nederlandse vertaling (van de hand van Dirk-Jan Arensman) er vakkundig in geslaagd om de essentie van dit boek rechtovereind te houden.

Hoewel Skios behoorde tot de longlist voor de prestigieuze Booker Prize in 2012 waren de recensies ervan behoorlijk gemengd. Vele recensenten vielen over de onwaarschijnlijkheid van het verhaal en het gebrek aan diepgang. En  hoewel de gebeurtenissen in het grootste deel van het boek volgens een perfect tempo (en bovenal enorm leesbaar) verlopen, moet in alle eerlijkheid gezegd worden dat het einde wat rommelig aandoet. Dit wordt deels veroorzaakt doordat dan ook de schrijver als narrator opeens een grote rol krijgt toebedeeld. Gevolg is een einde met een hoge – en vooral onverwachte – body count en een beetje afgeraffelde beschouwing van de hoofdpersonen.

Toch mag dit alles de pret niet drukken. Wanneer je op zoek bent naar een komisch boek dat in het vliegtuig, aan het zwembad of op de camping heerlijk weg leest, kijk dan niet verder dan Michael Frayn’s Skios. Het eerste vakantieboek is binnen!